Βασικός σκοπός των συσκευών GPS που κυκλοφορούν στο εμπόριο, είναι ο εντοπισμός των γεωγραφικών συντεταγμένων του σημείου όπου βρισκόμαστε. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει η συσκευή να δέχεται σήματα από τουλάχιστον τρεις δορυφόρους. Αν δέχεται σήματα από περισσότερους από τρεις, μπορεί να εμφανίσει και το υψόμετρο στο οποίο βρισκόμαστε, αυτή όμως η μέτρηση δεν είναι ακριβής τις περισσότερες φορές. Από τη στιγμή που γνωρίζουμε τις συντεταγμένες της θέσης μας, μπορούμε πολύ εύκολα να την εντοπίσουμε πάνω στο χάρτη. Βασική βέβαια προϋπόθεση είναι ο χάρτης να αναγράφει τις γεωγραφικές συντεταγμένες στο περιθώριό του ή μέσω των γραμμών του πλέγματος ή σταυρών που τυχόν θα διαθέτει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο χάρτης είναι συμβατός με GPS όπως θα εξηγήσουμε και παρακάτω.
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό των συσκευών GPS που τις καθιστούν πολύ χρήσιμες είναι ότι μπορούν να αποθηκεύσουν τις συντεταγμένες διάφορων σημείων. (Οι περισσότερες συσκευές διαθέτουν μνήμη για την αποθήκευση τουλάχιστον 500 σημείων). Έτσι, μπορούμε να “πούμε” στο GPS ότι θέλουμε να κατευθυνθούμε στο τάδε σημείο που έχουμε αποθηκεύσει στη μνήμη του. Αν πάλι δεν έχουμε αποθηκευμένο στη μνήμη του GPS το σημείο στο οποίο θέλουμε να μεταβούμε μπορούμε να υπολογίσουμε τις συντεταγμένες του σημείου από κάποιο χάρτη και να τις πληκτρολογήσουμε στο GPS.
Όταν γνωρίζει η συσκευή τη θέση μας και το σημείο προορισμού μας, μπορεί να υπολογίσει την απόσταση που μας χωρίζει από αυτό. Ακόμα μπορεί να υπολογίσει το αζιμούθιο της κατεύθυνσης που πρέπει να ακολουθήσουμε για να πάμε στη θέση που θέλουμε. Έτσι με την βοήθεια μιας πυξίδας, εύκολα μπορούμε να βρούμε αυτή την κατεύθυνση. Βέβαια κανένα μονοπάτι δεν ακολουθεί ευθεία γραμμή και το GPS δεν πρόκειται να μας προειδοποιήσει για τυχόν εμπόδια που θα συναντήσουμε στο δρόμο μας. Οποιαδήποτε όμως στιγμή, όποια παράκαμψη και να κάνουμε, το GPS θα επαναϋπολογίζει το αζιμούθιο που αν το ακολουθούμε σίγουρα θα φτάσουμε στον προορισμό μας.
Τα περισσότερα GPS, δείχνουν προς τα πού πρέπει να κατευθυνθούμε με τη βοήθεια βελών στην οθόνη καθώς και την κατεύθυνση στην οποία κινούμαστε (heading). Ακόμα μας δείχνουν την ταχύτητα με την οποία κινούμαστε και έτσι μπορούν και να υπολογίσουν πόση περίπου ώρα θα κάνουμε για να φτάσουμε στον προορισμό μας. Όμως για να είναι αξιόπιστες οι πληροφορίες αυτές, θα πρέπει να κινούμαστε με σχετικά γρήγορη ταχύτητα και χωρίς συνεχείς εναλλαγές της κατεύθυνσής μας.
Tα σύγχρονα GPS έχουν τη δυνατότητα να καταγράφουν αναλυτικά την πορεία που ακολουθούμε. Αυτό γίνεται αποθηκεύοντας αυτόματα σε τακτά διαστήματα το στίγμα μας καθώς κινούμαστε. Έχουμε μάλιστα τη δυνατότητα να ρυθμίσουμε το GPS να αποθηκεύει το στίγμα μας με βάση το χρόνο ή την απόσταση που διανύουμε. Στις ορειβατικές διαδρομές επειδή θέλουμε λεπτομέρεια στην καταγραφή και επειδή κινούμαστε αργά, η καλύτερη ρύθμιση είναι η καταγραφή με βάση όχι το χρόνο αλλά την απόσταση και, αν είναι δυνατόν, ανά δέκα μέτρα.
Η πορεία που καταγράφουμε εμφανίζεται στην οθόνη με μια συνεχόμενη γραμμή που απλώς πρέπει να ακολουθήσουμε. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα GPS δεν έχουν άπειρη μνήμη και αποθηκεύουν συνήθως 10 διαδρομές των 500-1000 σημείων. Γιαυτό είναι απαραίτητη η αποθήκευση των διαδρομών που καταγράφουμε, με τη βοήθεια ειδικών προγραμμάτων, στον υπολογιστή μας. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να να τις χρησιμοποιήσουμε μελλοντικά ή να πάρουμε διαδρομές που καταγράψανε άλλοι και να τις φορτώσουμε στην δικιά μας συσκευή προκειμένου να κινηθούμε με ασφάλεια και σιγουριά.
Αν πάλι δεν έχουμε καταγεγραμμένη την επιθυμητή διαδρομή, θα πρέπει να εισάγουμε μερικά κομβικά σημεία της διαδρομής μας από κάποιον χάρτη που την έχει αποτυπωμένη. Όσο περισσότερα σημεία έχουμε, τόσο καλύτερα περιγράφεται και η διαδρομή. Αυτή η μέθοδος μας βοηθάει κατά την επιστροφή μας, ειδικά όταν πέφτει ομίχλη ή νυχτώνει, οπότε δεν έχουμε καλή όραση για να προσανατολιστούμε. Στην περίπτωση αυτή παίρνουμε τα σημεία κατά την αντίστροφη σειρά που τα αποθηκεύσαμε.
Όλα τα σύγχρονα GPS έχουν τη δυνατότητα να απεικονίσουν αρκετά αναλυτικούς χάρτες, κάνοντας την πλοήγηση μας πολύ εύκολη. Αρκετές εταιρίες χαρτογράφησης διαθέτουν στην αγορά καλούς χάρτες και σε συμφέρουσες τιμές, τους οποίους μπορούμε να φορτώσουμε στο GPS μας. Όμως ελάχιστοι από αυτούς διαθέτουν ορειβατικά δεδομένα (μονοπάτια-δασικούς δρόμους-καταφύγια κλπ).
Τέλος πρέπει να προσέχουμε, ιδιαίτερα το χειμώνα, να μην μείνουμε από μπαταρίες αφού οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να μειώσουν κατά πολύ την ισχύ τους. Γι’ αυτό πρέπει να κρατάμε τη συσκευή ζεστή μέσα από το μπουφάν και να τη βγάζουμε για να τη χρησιμοποιήσουμε μόνο στα κομβικά σημεία της διαδρομής ή ακόμα καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε κάποια εξωτερική κεραία με καλώδιο –εφόσον το GPS μας έχει αυτή την δυνατότητα. Καλό είναι να έχουμε μαζί μας και ένα δεύτερο σετ αλκαλικών μπαταριών.
Χάρτης συμβατός με GPS.
Ένας χάρτης ονομάζεται συμβατός GPS όταν μπορούμε χρησιμοποιώντας τον, να προσδιορίσουμε τις γεωγραφικές συντεταγμένες οποιασδήποτε θέσης πάνω σ’ αυτόν. Για συμβαίνει αυτό θα πρέπει:
-
Να είναι αποτυπωμένος με κάποιο συγκεκριμένο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς, το οποίο θα πρέπει να αναγράφει, για να ρυθμίσουμε κατάλληλα και το GPS. Στην Ελλάδα όλοι σχεδόν οι χάρτες που κυκλοφορούν στηρίζονται στο υπόβαθρο των χαρτών της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) η οποία χρησιμοποιεί το Ελληνικό Γεωδαιτικό σύστημα αξόνων (ΕΓΣΑ 87) ή στο παλαιότερο Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σύστημα Αναφοράς του 1950 (European Datum 1950 ή ED50). Όλα τα GPS όμως είναι αρχικά ρυθμισμένα στο WGS84 σύστημα που χρησιμοποιείται στην Αμερική, γεγονός που δημιουργεί αποκλίσεις μεταξύ των ενδείξεων του GPS και του χάρτη. Γι’ αυτό πρέπει να ρυθμίσουμε τη συσκευή στο συγκεκριμένο σύστημα του χάρτη.
-
Να είναι βαθμονομημένος σε κάποιο γνωστό σύστημα συντεταγμένων που θα αναγράφονται στο περιθώριο του χάρτη. Η βαθμονόμηση αυτή θα πρέπει να μεταφέρεται οπωσδήποτε και στο εσωτερικό του χάρτη με πλέγμα οριζόντιων και κάθετων γραμμών ή με σταυρούς ανά μία μοίρα. Έτσι με την βοήθεια κάποιου χάρακα ή κινητού κάναβου μεταφέρουμε εύκολα τις συντεταγμένες του σημείου πάνω στο χάρτη και ειδικότερα τις υποδιαιρέσεις του πρώτου λεπτού της μοίρας. Πολλοί χάρτες ενώ γράφουν στο εξώφυλλο τους ότι είναι συμβατοί με GPS, γράφουν τις συντεταγμένες μόνο στο περιθώριο τους χωρίς να έχουν αποτυπωμένο το αντίστοιχο πλέγμα ή τους σταυρούς. Ακόμα και αν κάποιος χάρτης έχει αποτυπωμένο κάποιο πλέγμα πρέπει να προσέξουμε αν οι γραμμές του πλέγματος αντιστοιχούν σε γεωγραφικές συντεταγμένες γιατί υπάρχει περίπτωση ο χάρτης να είναι απλά χωρισμένος σε τετράγωνα.
| ΧΑΡΤΕΣ ΣΥΜΒΑΤΟΙ ΜΕ GPS | |
|
Σε πολλούς χάρτες, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν καταγραμμένες πολλές λεπτομέρειες και στο περιθώριο τους έχουν βαθμονομημένες τις συντεταγμένες σε μοίρες και λεπτά, δεν υπάρχει αντίστοιχο πλέγμα που να τις μεταφέρει στο εσωτερικό τους. Έτσι είναι πάρα πολύ δύσκολος αν όχι αδύνατος, ιδιαίτερα σε συνθήκες βουνού, ο προσδιορισμός των συντεταγμένων ενός σημείου. Το πλέγμα που εμφανίζουν δεν αντιστοιχεί σε συντεταγμένες, αλλά είναι απλά ο χάρτης χωρισμένος σε τετράγωνα. Σε χάρτες με κλίμακα 1:50.000 κάθε πλευρά του τετραγώνου αντιστοιχεί σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων αλλά η πληροφορία αυτή δεν βοηθάει τη χρήση του GPS.
|
|
|
|
Αντίθετα, στον διπλανό χάρτη, το πλέγμα του αντιστοιχεί στις συντεταγμένες που αναγράφονται στο περιθώριο του. Έτσι, με τη βοήθεια ενός χάρακα ή κάποιου κινητού κάναβου μπορούμε να προσδιορίσουμε τα λεπτά ή τα χιλιοστά της μοίρας άρα και τις συντεταγμένες ενός σημείου. |
Τελικά συμπεράσματα για τον προσανατολισμό.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι το GPS είναι μια πολύ χρήσιμη συσκευή προσανατολισμού, δεν είναι όμως πανάκεια. Κατ’ αρχήν χρειάζεται πολύ καλή γνώση του τρόπου λειτουργίας της και η χρήση της πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται από πυξίδα και χάρτη συμβατό με GPS. Όμως λίγοι είναι οι χάρτες που έχουν αποτυπωμένα τα μονοπάτια με ακρίβεια και, αν τα έχουν, αυτά θα είναι τα βασικότερα και τα σηματοδοτημένα. Σίγουρα θα υπάρχουν δεκάδες άλλα στην περιοχή με πολύ μεγαλύτερο ορειβατικό ενδιαφέρον που θα θέλατε να περπατήσετε.
Έτσι ο προσανατολισμός σας πρέπει να στηρίζεται καταρχήν στα αισθητήριά σας και όχι στο GPS. Όταν περπατάτε, πρέπει να προσέχετε τα κυριότερα σημεία της διαδρομής, να καταγράφετε το ανάγλυφο του εδάφους στο μυαλό σας, τυχόν χαρακτηριστικά σημεία όπως πηγές, διασταυρώσεις, στάνες κτλ και να απομνημονεύετε όσο το δυνατόν καλύτερα τη διαδρομή που κάνετε. Όλα αυτά θα σας φανούν πολύ χρήσιμα κατά την επιστροφή σας ή στην περίπτωση που θα επαναλάβετε τη διαδρομή.
Αν προτίθεστε να κάνετε για πρώτη φορά κάποια ορειβατική διαδρομή, πρέπει πριν ξεκινήσετε, να συγκεντρώσετε όσο τον δυνατόν περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτήν. Αναζητήστε κάποιο καλό χάρτη της περιοχής. Προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με κάποιον που έχει ξανακάνει τη διαδρομή. Προσπαθήστε να μάθετε τη διάρκειά της, αν θα βρείτε πηγές με νερό στο δρόμο, αν υπάρχουν χαρακτηριστικά σημεία για να επιβεβαιώνετε την σωστή σας πορεία, αν υπάρχουν σημεία που μπορούν να σας μπερδέψουν (π.χ. διασταυρώσεις) και να χάστε τονδρόμο, αν υπάρχουν σημεία όπου μπορείτε να προστατευθείτε σε περίπτωση κακοκαιρίας (π.χ. ξωκλήσια, σπηλιές, στάνες), αν υπάρχουν σημεία που χρειάζονται αναρρίχηση κ.λ.π. Ρωτήστε κάποιον ντόπιο για τη διαδρομή που θέλετε να κάνετε. Πάντοτε οι ντόπιοι είναι οι καλύτεροι γνώστες της περιοχής. Αν υπάρχει δυνατότητα συγκεντρώστε φωτογραφίες της περιοχής από περιοδικά (τα ορειβατικά περιοδικά στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύτιμα). Όλα αυτά θα σας φανούν πολύ πιο χρήσιμα και πολύ πιο πρακτικά από το GPS.
Κείμενο: Θανάσης Δασκαλούδης