Οι χαμένες ευκαιρίες των ορειβατικών μονοπατιών

του Θανάση Δασκαλούδη
 
Ένας από τους βασικούς στόχους που είχαμε θέσει στον ΕΟΣ Καβάλας τα τελευταία χρόνια ήταν να αναδείξουμε και να προβάλουμε τον ορεινό πλούτο της περιοχής μας και κυρίως του Παγγαίου όρους. Κύριος άξονας αυτής της προσπάθειας ήταν η καταγραφή, η αξιοποίηση και η προβολή των ορειβατικών μονοπατιών. Με την έκδοση βιβλίων, αλλά και μέσα από την ιστοσελίδα και το περιοδικό μας, καταφέραμε να κάνουμε γνωστά στην ορειβατική κοινότητα τα σημαντικότερα ορειβατικά μονοπάτια.Έτσι στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει σήμερα δεκάδες δημοσιεύσεις που αφορούν την ορεινή φύση του Παγγαίου, με κύρια πηγή πληροφοριών την ιστοσελίδα μας.
Παράλληλα με την προβολή, προσπαθήσαμε να συντηρήσουμε πολλά από αυτά τα μονοπάτια: Το μονοπάτι της Μεσορόπης, κυρίως στο δεύτερο μισό τμήμα του, που οδηγεί στην αλπική ζώνη και τα καταφύγια. Τα Μαύρα Νερά στη Νικήσιανη. Το μονοπάτι του Παλαιοχωρίου. Κι όλα τα παραπάνω, στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές μας δυνάμεις, χωρίς καμία οικονομική ή υλικοτεχνική βοήθεια από κάποιο δημόσιο φορέα (Δήμο, Νομαρχία, Δασαρχείο κλπ.).
Παρ’ όλες τις προσπάθειές μας όμως, η εικόνα που παρουσιάζουν αυτήν τη στιγμή τα μονοπάτια του Παγγαίου είναι απελπιστική. Το πιο παλιό και ιστορικό μονοπάτι, το μονοπάτι της Αυλής, τμήμα του εθνικού μονοπατιού 04, τα τελευταία χρόνια έχει κλείσει από την πυκνή βλάστηση και είναι πλέον  αδιαπέραστο. Το μονοπάτι του Παλαιοχωρίου μέσα από τον Τρανό Λάκκο, έχει κλείσει από βράχους που έπεσαν κατά τη διάνοιξη υπερκείμενου δασικού δρόμου. Η πυκνή βλάστηση φράζει και την είσοδο στο μονοπάτι των Μαύρων Νερών. Πρόσφατα, φίλος στο διαδίκτυο, με ενημέρωνε για την ταλαιπωρία που υπέστη μέχρι να βγει από το Κεντίκι της Νικήσιανης στο μοναστήρι του Αγ.Δημητρίου.
eik11Συνέπεια όλων αυτών είναι πως όλο και λιγότεροι ορειβάτες επιλέγουν το Παγγαίο για τις αναβάσεις τους, ενώ κι εμείς είμαστε αναγκασμένοι να τους αποθαρρύνουμε προτείνοντάς τους το μονοπάτι της Μεσορόπης ή της Εικοσιφοίνισσας, τα μοναδικά που έχουν απομείνει πλέον στο νομό Καβάλας.
Είναι λυπηρό το ότι δεν μπορέσαμε να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν με τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά προγράμματα. Όχι ότι δεν ξοδεύτηκαν χρήματα, μόνο που το αποτέλεσμα βρέθηκε σε πλήρη αναντιστοιχία με τα διατεθέντα ποσά. Χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, οι μελέτες των έργων αποδείχτηκαν πρόχειρες, αν όχι λανθασμένες, φτιαγμένες από ανθρώπους που δεν έχουν περπατήσει ποτέ σε βουνό ή κομμένες και ραμμένες στα μέτρα του εκάστοτε εργολάβου.
Παράδειγμα παρόμοιας προχειρότητας αποτελεί και η σχετική για το Παγγαίο μελέτη της «Αναπτυξιακής Καβάλας», όπου αναφέρεται ότι «από το Παγγαίο όρος, περνά το διεθνές μονοπάτι Ε4, το οποίο αποτελεί το νότιο κλάδο και προέκταση του ευρωπαϊκού μονοπατιού μεγάλων διαδρομών Ε6». Λίγο παρακάτω αναφέρει ότι «Οι κορυφές Ροδόλειβος (1.927μ.), Κουμπύλη (1.724μ.) και Ανώνυμη (1.910μ.), είναι κατάλληλες για αναρρίχηση». Μόνο που κανένα διεθνές ή ευρωπαϊκό μονοπάτι δεν διέρχεται από το Παγγαίο, ούτε και υπάρχουν σε αυτό κορυφές με ονόματα «Ροδόλειβος» και «Ανώνυμη» και μάλιστα με αυτά τα υψομετρικά χαρακτηριστικά. Για την ανάβαση στην Κουμπυλή αρκεί το απλό περπάτημα, ενώ παραλείπεται το Τρίκορφο (1940 μ.), η μοναδική κορυφή που προσφέρεται για αναρρίχηση. Τέτοιες ανυπόστατες πληροφορίες, που αναπαράγονται και στα επιδοτούμενα από την ευρωπαϊκή ένωση έντυπα πληροφόρησης και προβολής του νομού, μόνο θυμηδία μπορούν να προκαλέσουν στους γνωρίζοντες.
Παράδειγμα λανθασμένης και άστοχης μελέτης είναι κι αυτή που αφορά το μονοπάτι της Μεσορόπης, βάσει της οποίας κατασκευάστηκαν κάγκελα και τσιμεντένια σκαλιά σ’ ένα μήκος 5 χιλιομέτρων, εκτινάσσοντας το κόστος του έργου στα 450.000 €. Το ποσό θα επαρκούσε για να καθαριστούν και να συντηρηθούν όλα τα ορειβατικά μονοπάτια του Παγγαίου. Στο γειτονικό μας Φαλακρό ο εργολάβος επικαλούμενος τις μελέτες τοποθέτησε κάγκελα και στύλους σηματοδότησης σε απόσταση αναπνοής από το δρόμο του χιονοδρομικού κέντρου, ενώ στην υπόλοιπη διαδρομή, εκεί δηλαδή όπου πραγματικά χρειάζεται, πλην όμως κοστίζει, η σηματοδότηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ακυρώνοντας ουσιαστικά το έργο. Το ίδιο και στο Υψάριο της Θάσου. Σύμφωνα με τη μελέτη φτιάχτηκε μια άχρηστη ξύλινη σκάλα προς την κορυφή, που όμως κατασκευάστηκε πολύ εύκολα, αφού ξεκινάει δίπλα από το χωματόδρομο του καταφυγίου της Θάσου, ενώ στην υπόλοιπη διαδρομή, η οποία είναι μακριά από οδική πρόσβαση, οι παρεμβάσεις ήταν αναγκαίες μεν, λίγες όμως και πολύ πρόχειρες.
Με όλα αυτά χάσαμε την ευκαιρία να αναδείξουμε, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που είναι τα ορεινά μονοπάτια της περιοχής, ώστε να αποτελέσουν έναν επιπλέον παράγοντα στην ανάπτυξη των υποβαθμισμένων ορεινών περιοχών.
ff2-12Με θλίψη διαπιστώνουμε βέβαια ότι το πρόβλημα είναι γενικότερο και αφορά το σύνολο των ορεινών περιοχών της χώρας μας. Μονοπάτια μοναδικής ομορφιάς κλείνουν ή καταρρέουν ασυντήρητα και ξεχασμένα. Κι όλοι εμείς που ανήκουμε στην ορειβατική κοινότητα φαίνεται να έχουμε αποδεχτεί μοιρολατρικά την κατάσταση αυτή. Χωρίς καμία αντίδραση παρακολουθούμε ως απλοί θεατές την εγκατάλειψη και τον οριστικό αφανισμό των μονοπατιών. Με μια Ομοσπονδία η οποία, οχυρωμένη πίσω από την αθλητική της ιδιότητα, αρνείται ν’ αναλάβει πρωτοβουλίες ικανές να συσπειρώσουν τους ορειβατικούς συλλόγους, κι όχι μόνο, σε μια κοινή προσπάθεια για την ανάδειξη του προβλήματος και την ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης.
Το σίγουρο πάντως είναι πως αν δεν δράσουμε σύντομα «θα είμαστε η τελευταία γενιά που απολαμβάνει την απαράμιλλη ομορφιά των μοναδικών βουνών, των πολυποίκιλων δασών και των περίτεχνων μονοπατιών της πατρίδας μας», όπως αναφέρει κι ο φίλος Γιώργος Σιδηράς σε ανάλογο άρθρο του.