Ο ρόλος του εξοπλισμού στην ορειβασία είναι τριπλός: Να μας βοηθήσει να προωθηθούμε, να μας παρέχει ασφάλεια αλλά και τη στοιχειώδη άνεση ώστε να απολαμβάνουμε αυτό που κάνουμε.

Βασικές αρχές του εξοπλισμού είναι η ελαχιστοποίηση του βάρους, η αντοχή και η ευχρηστία. Θα πρέπει να επισημανθεί πως η τεχνολογική τελειότητα του εξοπλισμού δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα του ορειβάτη. Κύριο ρόλο σ’ αυτό παίζει η φυσική του κατάσταση, η τεχνική του κατάρτιση σε χειρισμούς και η ικανότητα στη σωστή λήψη αποφάσεων που απορρέει από την εμπειρία του. Η ένδυση στο βουνό γίνεται κατά προτίμηση σε στρώσεις από ενδύματα. Διακρίνονται τρεις ζώνες ένδυσης :

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΖΩΝΗ: Αυτή εφάπτεται με το σώμα και δημιουργεί ένα στρώμα που απορροφά τον ιδρώτα, για να τον μεταβιβάσει στο αμέσως επόμενο στρώμα ρουχισμού. Τα λεγόμενα ισοθερμικά εσώρουχα είναι τα πλέον αποτελεσματικά. Τα νέας τεχνολογίας ισοθερμικά είναι κατασκευασμένα από ίνες πολυεστέρα με ειδική επεξεργασία ώστε να είναι μαλακές. Επιπλέον οι ίνες αυτές είναι αντιαλλεργικές και δεν αναπτύσσουν βακτήρια ή μύκητες, οπότε δεν μυρίζουν. Υπάρχουν ισοθερμικά εσώρουχα άνω και κάτω (μπλούζα και κολάν παντελόνι).

ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΖΩΝΗ ΜΟΝΩΣΗΣ: Το δεύτερο στρώμα ρουχισμού, βοηθά στη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης ανάμεσα στο δέρμα και τον κρύο αέρα. Ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί η απώλεια θερμότητας στη ζώνη αυτή είναι η χρήση των υλικών όπως το polartec (polyester fleece) το οποίο έχει τεράστια ισοθερμική ικανότητα, πολλαπλάσια του μάλλινου, και διευκολύνει τη διαφυγή των υδρατμών του σώματος προς την εξωτερική επιφάνεια έτσι ώστε να εξατμίζονται. Σημαντικά του πλεονεκτήματα αποτελούν :

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Πρόκειται για μια ζώνη πάχους λίγων χιλιοστών με κύριο εκπρόσωπό της το τζάκετ. Έχει ως σκοπό τη δημιουργία μιας ασπίδας γύρω από τη ζώνη μόνωσης, εμποδίζοντας τον αέρα, τη βροχή και το χιόνι να εισχωρήσουν προς το εσωτερικό. Οι βασικές του ιδιότητες είναι δηλ. να είναι α)αντιανεμικό β)αδιάβροχο και γ)διαπνέον. Με τη διαπνοή, ενώ αποτρέπει την είσοδο του αέρα και του νερού, ταυτόχρονα επιτρέπει την αποβολή μέρους των υδρατμών που παράγει το ανθρώπινο σώμα, στο περιβάλλον. Η ιδιότητα αυτή επιτυγχάνεται με την επικάλυψη του ρούχου με μεμβράνες από συνθετικά υλικά. Οι διαπνέουσες μεμβράνες που κυκλοφορούν έχουν διάφορες ονομασίες, με κύριο εκπρόσωπο τις μεμβράνες GORETEX. Τα ορειβατικά τζάκετ διαθέτουν τον κατάλληλο σχεδιασμό και τις τεχνικές προδιαγραφές ποιότητας, όπως κουκούλα, απουσία ραφής στους ώμους, ώστε οι τριβές από τους ιμάντες του σακιδίου να μην προκαλέσουν τοπική φθορά στην αδιαβροχοποίηση της ραφής, velcron στα μανίκια που εμποδίζουν την είσοδο χιονιού, βροχής ή και ανέμου κ.α. Στα τεχνικά τζάκετ υπάρχουν μεγάλα ανοίγματα στο πλάι κάτω από τις μασχάλες που επιτρέπουν επιπλέον αερισμό.

Αυτή όμως η επικρατούσα, για δύο τουλάχιστον δεκαετίες, πρακτική των επάλληλων στρώσεων, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αμφισβητείται λόγω των νέων αντιλήψεων, αλλά και των τεχνολογικών εξελίξεων που εμφανίζονται στον τομέα των ορειβατικών ρούχων.

Τα κλασικά τζάκετ της εξωτερικής ζώνης είναι αναμφισβήτητα εντελώς αδιάβροχα και αντιανεμικά, αλλά παρουσιάζουν συχνά πρόβλημα με τη διαπνοή. Για να μπορέσει μια μεμβράνη να αποβάλλει τον ιδρώτα πρέπει η συγκέντρωση των υδρατμών στο εσωτερικό του ρούχου να είναι υψηλότερη από αυτή στο εξωτερικό του. Η διαφορά αυτή είναι ο κινητήριος μοχλός της διαπνοής. Σε συνθήκες έντονης υγρασίας (πυκνή ομίχλη, βροχή) ή έντονης αερόβιας δράσης, η διαπνοή μειώνεται δραματικά. Είναι συχνό το φαινόμενο στο τέλος μιας χειμωνιάτικης και υγρής μέρας με έντονη δράση, τα ρούχα στο εσωτερικό του τζάκετ να είναι μούσκεμα από τον ιδρώτα, καθιστώντας ουσιαστικά την αδιαβροχότητα αναποτελεσματική. Παράλληλα, τα ρούχα αυτά είναι αρκετά σκληρά και άκαμπτα, δυσχεραίνοντας τις κινήσεις όλων όσων χρειάζονται ευελιξία, όπως π.χ. οι αναρριχητές.

Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων προτάθηκε η έννοια του «Soft Shell» σε αντιπαράθεση με το «Hard Shell» που αντιπροσωπεύει τα κλασικά αδιάβροχα τζάκετ. Το soft shell δεν είναι μια συγκεκριμένη μεμβράνη ή μια συγκεκριμένη τεχνολογία ρούχων. Πρόκειται για μια ιδέα, μια πρόταση, του πώς θέλουμε να είναι τα ρούχα μας και πώς πρέπει αυτά να συμπεριφέρονται στις υπαίθριες δραστηριότητές μας.

Το soft shell διατηρεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τα πλεονεκτήματα των hard shell. Προτάσσει όμως τη διαπνοή έναντι της αδιαβροχοποίησης, έτσι ώστε αυτός που το φοράει να νοιώθει άνετα και στεγνά όλες τις στιγμές. Λειτουργεί ως ένα αποδοτικό σύστημα διαχείρισης της υγρασίας και, ενώ δεν είναι πλήρως αδιάβροχο, εντούτοις αποδεικνύεται αποτελεσματικό στη μέτρια βροχή και τη χιονόπτωση. Διαθέτοντας επίσης αντιανεμικές ιδιότητες, μπορεί να θεωρηθεί ως ρούχο παντός καιρού που ανταποκρίνεται στην πλειονότητα των καιρικών συνθηκών. Παράλληλα διατηρεί τη θερμότητα του σώματος, καθιστώντας περιττή την ανάγκη πολλαπλών στρώσεων, αφού πρακτικά μπορεί να αντικαταστήσει τη μεσαία και εξωτερική ζώνη. Η σύγχρονη τάση θέλει την κατάργηση όλων αυτών των στρωμάτων και τη χρήση ενός ή δύο το πολύ ρούχων που θα ανταποκρίνονται σε όλες τις συνθήκες. Τα soft shell υφάσματα είναι μαλακά και ελαστικά, μπορούν να τεντώνουν και να αγκαλιάζουν το σώμα χωρίς να εμποδίζουν τις έντονες και απότομές κινήσεις προσφέροντας άνεση και ευελιξία.

Βέβαια όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρωθούν σε ένα ρούχο. Οι εταιρίες ορειβατικών όμως έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου για την κατασκευή ρούχων που να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες προδιαγραφές του soft shell και να ικανοποιούν τις ανάγκες που επιβάλλουν οι υπαίθριες δραστηριότητες. Χρησιμοποιώντας η κάθε μια διαφορετικές τεχνολογίες, νέα υφάσματα και σύγχρονη σχεδίαση, έχουν δημιουργήσει μια μεγάλη ποικιλία μοντέλων που το καθένα ανταποκρίνεται και σε διαφορετικές απαιτήσεις.

Αναμφίβολα στο μέλλον τα soft shell με την ωρίμανση της τεχνολογίας και τη μείωση των τιμών – όπως δηλαδή συνέβη και στα fleece θα κυριαρχήσουν έναντι των κλασικών ρούχων, αφού υπερτερούν σε όλους σχεδόν τους τομείς. Όμως σε ακραίες καιρικές συνθήκες τα hard shell τζάκετ θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητα και να αποδεικνύουν την αξία τους.

Πηγές:

· Ορειβασία. Αναλυτικό τεχνικό εγχειρίδιο Δ.Κάραλης, Α.Θεοδωρόπουλος ΕΟΣ Αχαρνών

· http://www.backcountry.com

· http://www.psychovertical.com

· http://www.alpamayopro.gr

(Κείμενο: Βάσω Μπανάσα Θανάσης Δασκαλούδης)