21 Μαΐου 2017

Ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας έχει να επιδείξει μια μακρά πορεία ερευνών, αναζήτησης και δημοσιεύσεων σχετικά με το γειτονικό μας βουνό, το Παγγαίο, πάντα ανταποκρινόμενος σε μια αντίληψη που δεν θέλει τους ορειβάτες μόνο αθλητικούς τύπους με μοναδικό σκοπό τις ψηλές κορυφές, αλλά και ανθρώπους με περιέργεια κι ενδιαφέροντα για γενικότερα θέματα σχετικά με το πεδίο της δραστηριότητάς τους.

29 Απριλίου 2017

Το Σάββατο 22 Απριλίου 5 μέλη του συλλόγου συμμετείχαν στον 2ο Θεαγένιο αγώνα δρόμου και στις αποστάσεις των 50 και 100 χιλιομέτρων που έγιναν στη Θάσο.

Μια όμορφη περιηγητική διαδρομή στο εγκαταλειμμένο χωριό του Παγγαίου, τα Παλιά Λακκοβίκια, πραγματοποίησε ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας, την Κυριακή 23 Απριλίου.

23 Απριλίου 2017

Βρίσκεται νότια της Παλαιοκώμης, 350 μέτρα περίπου από τα τελευταία σπίτια. Μέχρι το 1916 το γεφύρι βρίσκονταν μέσα στον οικιστικό ιστό του χωριού που τότε λεγόταν Προβίστα και εξυπηρετούσε τις καθημερινές μετακινήσεις των κατοίκων. Με την έναρξη του Β' Βαλκανικού Πολέμου το χωριό κάηκε ολοσχερώς από τα βουλγαρικά κατοχικά στρατεύματα που χρησιμοποίησαν τα υλικά των κατεστραμμένων σπιτιών στην κατασκευή οχυρωματικών θέσεων.  Από το παλιό χωριό σώθηκε μόνο ο Ναός της Παναγίας με το καμπαναριό του και το ένα από τα τέσσερα γεφύρια που υπήρχαν.  Όσοι από τους κατοίκους επέστρεψαν μετά την καταστροφή, ξανάχτισαν μαζί με πρόσφυγες από τον Πόντο το νέο χωριό, βορειότερα του παλαιού.

Το γεφύρι, που είναι μονότοξο,  έφερε δύο σειρές λίθων, όμως η δεύτερη διακοσμητική σειρά έχει καταστραφεί εντελώς μαζί με το οδόστρωμά του ενώ έχει πέσει και ένα μικρό τμήμα της καμάρας του στο ένα άκρο της κατάντη πλευράς. Πενήντα μέτρα πιο ψηλά, μπροστά από τον χωματόδρομο, υπάρχουν τα απομεινάρια των βάθρων ενός ακόμα γεφυριού.

Το γεφύρι το συναντάμε πίσω από την εκκλησία της Παναγίας, χαμηλά στο ρέμα και δίπλα στην μεγάλη τσιμεντένια στέρνα.

Χάρτης:

Συντεταγμένες:  40.866830° Ν /  23.904420° Ε

Φωτογραφίες:

Νότια της Μουσθένης, στον κάμπο της Πιέριας κοιλάδας, ανάμεσα στο Παγγαίο και το Σύμβολο βρίσκονται μια σειρά από 6 πέτρινες καμάρες που στην σχετική βιβλιογραφία παρουσιάζονται ως ανεξάρτητα γεφύρια. Όμως οι διαδοχικές αυτές καμάρες εντάσσονται σε μία ενιαία κατασκευή, σε ένα "πολυγέφυρο", που με τα διαδοχικά του τόξα σχημάτιζε μία δίοδο πλάτους 3 μέτρων και επέτρεπε την ασφαλή διέλευση ανθρώπων και εμπορευμάτων από τα ελώδη εδάφη της κοιλάδας που πλημύριζαν συχνά από τις υπερχειλίσεις του ποταμού Μαρμαρά. Περιπτώσεις παρόμοιων γεφυριών συναντάμε και σε άλλα μέρη του Ελλαδικού χώρου όπως αυτό του Αλάμπεη στην Αιτωλοακαρνανία και του Λυκόστομου στα Γιάννενα.

Δεν γνωρίζουμε το χρόνο κατασκευής του αλλά ο Θ.Λυμπεράκης υποστηρίζει ότι είναι παλαιότερο της οθωμανικής περιόδου¹.  Πάντως το μεγάλο πλάτος του δρόμου και το συνολικό μέγεθος του έργου καταδεικνύουν την μεγάλη σημασία αυτού του οδικού άξονα.

Οι έξι καμάρες που σώζονται σήμερα σχηματίζουν μια γραμμή μήκους 120 μέτρων. Η πρώτη και η δεύτερη από τις καμάρες, προς την πλευρά του αναχώματος του ποταμού, είναι οι μεγαλύτερες με μήκος περίπου 8 μέτρα η κάθε μία. Ακολουθούν άλλες τρεις μικρότερες  που δυστυχώς έχουν επιχωθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους ενώ η τελευταία, θαμμένη και μισοκατεστραμμένη βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του γειτονικού επαρχιακού δρόμου, η διάνοιξη του οποίου πιθανόν να κατέστρεψε μία ακόμα καμάρα. Τον ακριβή αριθμό των καμαρών και το συνολικό μήκος του γεφυριού δεν μπορούμε πια τον γνωρίζουμε αφού η διευθέτηση την κοίτης του Μαρμαρά και η αποξήρανση των εδαφών  την δεκαετία του 50, μετέβαλε ριζικά όλη την περιοχή.

Σήμερα χωρίς καμία συντήρηση, οι καμάρες  του θάβονται σιγά-σιγά κάτω από τα χώματα των διπλανών χωραφιών. Επιπλέον έχει υποστεί ζημιές και από την δράση χρυσοθήρων που στην προσπάθειά τους να το γκρεμίσουν, αφαίρεσαν το κλειδί της δυτικής του καμάρας,  χωρίς ευτυχώς  αποτέλεσμα.  Η καμάρα παραμένει στη θέση της αν και παρουσιάζει μεγάλες ρωγμές στην εσωτερική πλευρά του τόξου της.

Το εντοπίζουμε μετά την αερογέφυρα της Εγνατίας Οδού, κατευθυνόμενοι από την Μουσθένη προς  το Σιδηροχώρι, σε απόσταση 650 μέτρων από την στροφή του δρόμου, στην αριστερή πλευρά του, κρυμμένο μέσα σε θάμνους, βάτα και καλάμια.

1. Γιώργος Μυτιληνός  "Τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια του νομού Καβάλας"  2007 (Σελ. 112)

Χάρτης: 

Συντεταγμένες: 40.841320° Ν / 24.122108° Ε

Φωτογραφίες:

Είναι το μεγαλύτερο από τα δύο γεφύρια  του παλιού οικισμού που απέχουν μεταξύ τους 1500 περίπου μέτρα και γεφυρώνουν το ίδιο ρέμα. Από την τεχνοτροπία τους μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κατασκευάστηκαν από τους ίδιους μαστόρους την ίδια περίπου περίοδο, πιθανόν στις αρχές του 19ου αιώνα. 
Το γεφύρι είχε μεγάλη σημασία  αφού διευκόλυνε την μετακίνηση των κατοίκων προς τα εύφορα κτήματά τους στην πλευρά της θάλασσας και το χωριό του Οφρυνίου (που παλιά ονομαζόταν Κάτω Λακκοβίκια) αλλά και προς το λιμάνι του Τσάγεζι στις εκβολές του Στρυμόνα, κάτι που ενίσχυε σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη  του χωριού.

Η καμάρα του αποτελείται από μία σειρά λίθων που στεφανώνεται στο πάνω μέρος του από μια δεύτερη μικρότερη.  Αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του γεφυριού είναι η ύπαρξη στην κατάντη πλευρά μιας κρύπτης η οποία, σύμφωνα τον Αθ. Τιλκίδη ανακαλύφθηκε τυχαία από τη διάβρωση και πτώση του τοίχου ¹.  Ο καθηγητής Θωμάς Σπανός αναφέρει ότι στα πλευρικά του γεφυριού διασώζονταν παλιά, απεικόνιση της Παναγίας με το Θείο Βρέφος, που Χρυσοθήρες το εξέλαβαν ως σημάδι κρύπτης θησαυρού και κατέστρεψαν μαζί με το σημείο και την ιστορική ιχνογραφία ².

Εντυπωσιακό είναι και το φαρδύ καλντερίμι μετά την γέφυρα προς τα Λακκοβίκια μήκους 150 περίπου μέτρων που στηρίζεται πάνω στην απότομη πλαγιά με ένα μακρύ πέτρινο τοιχίο.  

Η προσέγγιση του γεφυριού δεν είναι εύκολη και γίνεται μόνο με πεζοπορία αφού δεν υπάρχει κοντά του κάποιος χωματόδρομος.  Θα πρέπει στην είσοδο του χωριού, ερχόμενοι από την Παλαιοκώμη να κινηθούμε νότια προς την ρεματιά που ανοίγεται και να ακολουθήσουμε το παλιό μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στο γεφύρι ύστερα από 30 περίπου λεπτά και σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από το χωριό.

Εναλλακτικά μπορούμε από το Οφρύνιο να ακολουθήσουμε τον χωματόδρομο που φτάνει μέχρι την κορυφή του λόφου πάνω από το χωριό και στην συνέχεια να ακολουθήσουμε το παλιό μονοπάτι που οδηγεί στο γεφύρι μέσα στην χαράδρα του ρέματος.

1. Αθανάσιος Τιλκίδης  "Τα πέτρινα γεφύρια των Σερρών" 1996 (Σελ. 125)
2. Γιώργος Μυτιληνός  "Τα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια του νομού Καβάλας"  2007 (Σελ. 81)

Χάρτης:

Συντεταγμένες: 40.819522° Ν / 23.930133° Ε

Φωτογραφίες:

Βρίσκεται στο Παγγαίο, στα σύνορα των νομών Σερρών και Καβάλας, στον παλιό δρόμο που ένωνε τα χωριά Λακκοβίκια (Παλιά Μεσολακιά) και Γαληψό. Τα Λακκοβίκια  στα τέλη του 19ου αιώνα είχαν φτάσει να έχουν 2000 κατοίκους ενώ λειτουργούσε γυμνάσιο και αστική σχολή. Το 1916 τα βουλγαρικά κατοχικά στρατεύματα  λεηλάτησαν και έκαψαν το χωριό με αποτέλεσμα, σταδιακά μέχρι το 1960, να  εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του. Σήμερα είναι ένα ερειπωμένο χωριό όπου ελάχιστα σπίτια παραμένουν όρθια.

Το γεφύρι βρίσκεται στο μεγάλο ρέμα της περιοχής, νότια του οικισμού και βοηθούσε  στις μετακινήσεις των κατοίκων προς τα κτήματα στην πλευρά της θάλασσας και την Γαληψό (πρώην Δεδέμπαλη). Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για το πότε κτίστηκε, πιθανολογείται ότι είναι έργο των αρχών του 19ου αιώνα.  

Το γεφύρι παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα αφού η καμάρα στην ανάντη πλευρά έχει οξυκόρυφο σχήμα ενώ στην κατάντη ημικυκλικό. Το τόξο του αποτελείται από μία σειρά λίθων που στεφανώνεται στο πάνω μέρος του από μια δεύτερη μικρότερη. Στην κεντρική πέτρα του τόξου (κλειδί) της κατάντη πλευράς υπάρχει χαραγμένος ένας σταυρός, χωρίς να γνωρίζουμε αν η χάραξη έγινε κατά την κατασκευή του ή είναι μεταγενέστερη.

Στους τοίχους δεξιά και αριστερά της καμάρας είναι εμφανή τα σημάδια από την δράση χρυσοθήρων  που έχουν ανοίξει τρύπες στο σώμα του γεφυριού προκειμένου να ανακαλύψουν κρυμμένους θησαυρούς.

Για να το προσεγγίσουμε ακολουθούμε για 3 χιλιόμετρα  τον χωματόδρομο από την Γαληψό μέχρι το εξωκκλήσι των Αγίων Αποστόλων και στην συνέχεια κατηφορίζουμε τον στενό χωματόδρομο για να το συναντήσουμε σε απόσταση 500 μέτρων από την εκκλησία.       

Χάρτης:

Συντεταγμένες: 40.823745° Ν / 23.941431° Ε

Φωτογραφίες: