Επανακυκλοφορία του βιβλίου του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Καβάλας, με τη βοήθεια του Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης

Κατά τη διάρκεια πολύωρων αναβάσεων, όταν η κόπωση μας καταβάλει, αρκεί μια μικρή στάση και μια μικρή ποσότητα τροφής, για να ανακτήσουμε τις δυνάμεις μας, και να συνεχίσουμε. Η συνταγή της ενεργειακής μπάρας του φίλου, Ηλία Σιντούδη, έχει όλα τα στοιχεία που την καθιστούν κατάλληλη για ορειβάτες κι όχι μόνο. Είναι εύκολη στην παρασκευή, είναι φτιαγμένη με φυσικά υλικά, μικρού όγκου και βάρους, αλλά ωστόσο μεγάλης θρεπτικής αξίας, και, το κυριότερο, νόστιμη σε βαθμό που κινδυνεύει να γίνει έξη.

Υλικά:

• 1 φλιτζάνι μέλι
• 1 φλιτζάνι φιστικοβούτυρο, μείον 1 κουτάλι της σούπας
• 1 κουτάλι της σούπας ταχίνι με σοκολάτα (για να συμπληρώσουμε το 1 φλιτζάνι με το φιστικοβούτυρο)
• 3 φλιτζάνια με βρόμη (κουάκερ)

Μέθοδος:
Βάζουμε σε μια κατσαρόλα το μέλι, το φιστικοβούτυρο και το ταχίνι με σοκολάτα. Σε χαμηλή φωτιά, ανακατεύουμε μέχρι να ομογενοποιηθούν και να μαλακώσει το μίγμα, χωρίς όμως να πάρει βράση.
Βγάζουμε από τη φωτιά, ρίχνουμε μέσα τη βρόμη και ανακατεύουμε γρήγορα μέχρι όλα τα υλικά να γίνουν ένα. Σε ένα μικρό ταψί, που έχουμε πρώτα καλύψει με λαδόκολλα, απλώνουμε το μίγμα, έτσι ώστε το πάχος του να είναι περίπου 2,5 εκατοστά. Αφήνουμε να κρυώσει καλά και αναποδογυρίζουμε σε ένα ξύλο κοπής.
Κόβουμε κατά μήκος σε 12 κομμάτια και κατόπιν αυτά στη μέση, ώστε να πάρουμε 24 μπάρες, τις οποίες τυλίγουμε μία- μία σε διαφανή μεμβράνη. Καλό είναι να γράψουμε επάνω τους, με ανεξίτηλο μαρκαδόρο, την ημερομηνία που τις φτιάξαμε. Στο ψυγείο διατηρούνται μέχρι την ημέρα λήξης του φιστικοβούτυρου, ενώ σε δροσερό μέρος 3-6 μήνες.

Κάθε μπάρα παρέχει:
( Ο υπολογισμός στα εκατό γίνεται στις 2000 θερμίδες που είναι η μέση ημερήσια πρόσληψη).

• Θερμίδες 179.4
• Συνολικά λιπαρά 9.0 g
• Κορεσμένα λιπαρά 2.1 g
• Πολυακόρεστα 2.4 g
• Μονοακόρεστα 3.8 g
• Χοληστερόλη 0.0 mg
• Νάτριο 67.1 mg
• Κάλιο 182.6 mg
• Υδατάνθρακες 28.0 g
• Φυτικές ίνες 3.0 g
• Σάκχαρα 12.3 g
• Πρωτείνη 5.2 g
• Βιταμίνη B6 4.5 %
• Βιταμίνη C 0.1
• Βιταμίνη E 7.7 %
• Ασβέστιο 1.7 %
• Χαλκός 7.1 %
• Φυλλικό οξύ 5.3 %
• Σίδηρος 7.7 %
• Μαγνήσιο 14.0 %
• Μαγγάνιο 49.8 %
• Νιασίνη 10.5 %
• Παντοθενικό οξύ 3.8 %
• Φώσφορος 15.1 %
• Ριβοφλαβίνη 4.5 %
• Σελήνιο 1.6 %
• Θειαμίνη 21.9 %
• Ψευδάργυρος 13.8 %

Μερικές παραλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στη συνταγή:
1) Βάζουμε μόνο 1 φλιτζάνι φιστικοβούτυρο, χωρίς το ταχίνι με σοκολάτα.
2) Μπορούμε να αφαιρέσουμε μέχρι και 2 κουταλιές της σούπας φυστικοβούτυρο και να προσθέσουμε 2 κουταλιές ταχίνι ολικής αλέσεως.
3) Μπορούμε να προσθέσουμε μέχρι και ¼ κουταλάκι του τσαγιού βιολογικό αλάτι για να ανεβάσουμε την ισοτονική δράση της μπάρας.
4) Μπορούμε να αφαιρέσουμε 1 φλιτζάνι βρόμη και να προσθέσουμε 1 φλιτζάνι Flakes σόγιας για να ανεβάσουμε το ποσοστό πρωτεΐνης στις μπάρες.
5) Αφαιρώντας από ¼ έως ½ ή και 1 φλιτζάνι βρόμης (αναλόγως με τι αντικαθιστούμε τη βρόμη, για να μένει το μίγμα όταν είναι κρύο πάντα σφιχτό) μπορούμε
να προσθέσουμε και τα εξής: ξηρούς καρπούς, σταφίδες, ρυζογκοφρέτες, σπασμένα Corn Flakes, σουσάμι, λιναρόσπορους, ηλιόσπορους, διάφορα άλλα δημητριακά κλπ.
6) Αν σε κάποια δοκιμή με άλλα υλικά οι μπάρες δεν είναι πολύ σφιχτές στο τέλος, δοκιμάσετε να προσθέσετε 50-150 γραμμάρια λιωμένη σοκολάτα μαζί με το μέλι στην αρχή. Η σοκολάτα κρυώνοντας θα σφίξει το μίγμα.

Όταν γυμναζόμαστε δεν χάνουμε μόνο νερό. Με τον ιδρώτα έχουμε απώλειες και σε αλάτι, ενώ ταυτόχρονα χρειαζόμαστε την απαραίτητη ενέργεια (υδατάνθρακες).

Τα ισοτονικά διαλύματα είναι μίγματα νερού με αλάτι και υδατάνθρακες, όπου το αλάτι έχει περίπου την ίδια συγκέντρωση στο διάλυμα, με τη συγκέντρωση του αλατιού στα κύτταρα του σώματός μας. Αυτό συμβάλλει στο να απορροφάται από το εσωτερικό των κυττάρων του σώματός μας, πιο εύκολα το νερό του διαλύματος απ’ ότι το συνηθισμένο νερό.

Παράλληλα με τα ισοτονικά, στο εμπόριο κυκλοφορούν και τα ενεργειακά διαλύματα. Τα ενεργειακά διαλύματα έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ενέργεια (υδατάνθρακες), από ότι τα ισοτονικά διαλύματα και χρησιμοποιούνται συνήθως από δρομείς μεγάλων αποστάσεων, κι άλλων έντονα αεροβικών αγωνισμάτων, όπου η διάρκεια του αγώνα είναι πάνω από 90 – 120 λεπτά. Σε αυτό το κείμενο θα επικεντρωθούμε στα ισοτονικά διαλύματα.

Επισκέφτηκα πρόσφατα ένα από τα φαρμακεία της Καβάλας όπου διατίθενται τέτοια διαλύματα, κι αγόρασα ισοτονικό διάλυμα των 60 ml για 1,80 ευρώ. Οι οδηγίες αυτού του ισοτονικού διαλύματος συνιστούν να χρησιμοποιεί κανείς 4 τέτοια φακελάκια (δηλαδή συνολικά 240 ml), ανά ώρα άσκησης. Αν θεωρήσουμε ότι ένας δρομέας προπονείται τρέχοντας 1,5 ώρα την ημέρα, τότε πρέπει να καταναλώνει 6 τέτοια φακελάκια ημερησίως, οπότε το κόστος ανέρχεται σε 10,8 ευρώ την ημέρα ή 3.942 ευρώ τον χρόνο... Κι αυτό με βάση τις αναγραφόμενες οδηγίες, διότι σύμφωνα με την επίσημη βιβλιογραφία ένας αθλητής αεροβικού αθλήματος χρειάζεται να καταναλώνει περισσότερα υγρά, δηλαδή συνήθως 600 – 2000 ml υγρών ανά ώρα.

Παρακάτω προτείνω πώς να παρασκευάσει κανείς το δικό του ισοτονικό διάλυμα, με βάση μια βιβλιογραφική ανασκόπηση που έχω κάνει:

• 1 λίτρο ζεστό νερό.
• 1/5 του κουταλιού του καφέ αλάτι
• 6-10 κουταλάκια του καφέ ζάχαρη.

Αν θέλουμε προσθέτουμε για καλύτερη γεύση και λίγο στυμμένο λεμόνι ή πορτοκάλι.

Όλα τα παραπάνω τα ανακατεύουμε, αφήνουμε το διάλυμα να κρυώσει, και μετά είναι έτοιμο για κατανάλωση.

Πηγές πληροφοριών:

http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/isotonic+drink

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1323420/?page=6

http://news.bbc.co.uk/sportacademy/hi/sa/healthy_eating/newsid_2132000/2132209.stm

http://www.friskispressen.org/fp2-06/html/torst.html

http://www.styrkeprogrammet.se/traningsguide/13

Κείμενο: Αργύρης Αργυρίου, Γενικός Ιατρός

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε κατά τη διάρκεια της πορείας μας τα σημεία του ορίζοντα. Σε συνδυασμό με μια γενική γνώση της περιοχής μπορούμε να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις δυσμενείς συνθήκες που τυχόν θα προκύψουν (ομίχλη, κ.τ.λ). Ο καλύτερος και ακριβέστερος τρόπος προσανατολισμού είναι η χρήση της πυξίδας. Σε περίπτωση όμως που δεν τη διαθέτουμε, μπορούμε να προσανατολιστούμε με έναν από τους παρακάτω τρόπους:

Από τον Ήλιο.

Επειδή ο ήλιος βγαίνει από την ανατολή ,το μεσημέρι  βρίσκεται προς το Νότο και το βράδυ στη Δύση, μπορούμε, γνωρίζοντας την ώρα, να προσδιορίσουμε (κατά προσέγγιση) κάποιο σημείο του ορίζοντα. Για παράδειγμα το καλοκαίρι, o ήλιος στις 6 το πρωί βρίσκεται στην Ανατολή ,στις 9 Βορειοανατολικά, στις 12 στο Νότο, στις 3 Νοτιοδυτικά και στις 6 το απόγευμα στη Δύση.

Με την μέθοδο της σκιάς του ξύλου.

Στερέωσε κατακόρυφα στο έδαφος ένα ξύλο με ανάλογο ύψος ώστε να αφήνει μια ευδιάκριτη σκιά στο έδαφος και σημάδεψε την άκρη της σκιάς. Περίμενε ώσπου να μετακινηθεί η σκιά περίπου 40 εκατοστά και σημάδεψε τη νέα θέση. Ένωσε τα δύο σημάδια με μια ευθεία. Η ευθεία δείχνει τον άξονα Ανατολής - Δύσης. Το πρώτο σημείο που σημάδεψες είναι το Δυτικό ενώ το δεύτερο το Ανατολικό.

Με το ρολόι.

Με την μέθοδο αυτή δεν έχουμε μεγάλη ακρίβεια αλλά είναι ένας γρήγορος τρόπος να προσανατολιζόμαστε. Τοποθέτησε τον ωροδείκτη του ρολογιού σου στην κατεύθυνση του ήλιου. Ο Νότος βρίσκεται μεταξύ του ωροδείκτη και της ένδειξης 12 του ρολογιού. (Η διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζεται από τον ωροδείκτη και τη ένδειξη 12).

Με τον πολικό αστέρα

Τη νύxτα μπορείς να προσδιορίσεις το Βορρά με τον πολικό αστέρα. Ο πολικός αστέρας έχει προνόμιο να μην αλλάζει θέση γιατί βρίσκεται πάνω στον άξονα περιστροφής της γης και γι' αυτό δείχνει πάντα τον Βορρά ενώ προσδιορίζεται εύκολα από τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται πάντα στο βόρειο τμήμα του ορίζοντα και αναγνωρίζεται εύκολα από το σχήμα κατσαρόλας που σχηματίζουν τα επτά άστρα της. Αν από τα άστρα α και β της Μεγάλης Άρκτου χαράξεις μια νοητή γραμμή και την προεκτείνεις προς το α, 5 φορές το μήκος α-β, τότε θα βρεις τον πολικό αστέρα που ανήκει στον αστερισμό της Μικρής Αρκτου.

Κείμενο: Θανάσης Δασκαλούδης

ΠΥΞΙΔΕΣ

Η γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης που έλκει τη μαγνητική βελόνα της πυξίδας και την φέρνει πάντα να δείχνει προς τον βορρά. Η διεύθυνση που παίρνει η μαγνητική βελόνα δεν συμπίπτει με τον αληθινό βορρά δηλαδή με τον Βόρειο Πόλο. Έχει μια μικρή διαφορά γιατί η γη δεν είναι μαγνητισμένη ακριβώς σύμφωνα με τον άξονα περιστροφής της. Έτσι η μαγνητική βελόνα δείχνει τον μαγνητικό βορρά. Η διαφορά του μαγνητικού βορρά από τον αληθινό δεν είναι ίδια σε όλους τους τόπους. Στην Ελλάδα όμως μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά μας ταυτίζοντας τον αληθινό και τον μαγνητικό Βορρά γιατί η απόκλιση είναι μικρή. Φυσικά το ίδιο δεν συμβαίνει στις περιοχές που είναι κοντά στους πόλους.

1) Οι ορειβατικές πυξίδες με γωνιόμετρο που μπορούμε να προμηθευτούμε απ’ όλα τα καταστήματα ορειβατικών ειδών. Στις πυξίδες αυτές το ανεμολόγιο είναι σταθερό και περιστρέφεται μόνο η μαγνητική βελόνα. Το ανεμολόγιο είναι στερεωμένο σε πλαστική διάφανη βάση, γεγονός που κάνει τις πυξίδες αυτές πολύ πρακτικές γιατί όταν τις τοποθετούμε πάνω στον χάρτη δεν μας κρύβουν την επιφάνειά του κάτω από αυτές. Ακόμα διαθέτουν χάρακα που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση των αποστάσεων σε χάρτες διαφορετικής κλίμακας. Είναι ιδανικές όταν χρησιμοποιούμε χάρτη για τη χάραξη της πορείας μας.

2) Οι πρισματικές ή του πυροβολικού όπως ονομάζονται. Στις πυξίδες αυτές περιστρέφεται όλος ο δίσκος του ανεμολογίου στον οποίο είναι στερεωμένη η μαγνητική βελόνα. Προσφέρουν μεγαλύτερη ακρίβεια στη χάραξη της πορείας μας ειδικά όταν χρησιμοποιούμε συσκευές GPS.

Για να προσανατολιστούμε με πυξίδα, τη βάζουμε σε ένα επίπεδο και οριζόντιο μέρος. Μόλις σταματήσει να κινείται η βελόνα θα μας δείξει το Βορρά και το Νότο. Θα πρέπει να προσέξουμε όμως να απομακρύνουμε από αυτή οτιδήποτε μπορεί να την αποπροσανατολίσει π.χ. μεταλλικά αντικείμενα, άλλους μαγνήτες, κινητά τηλέφωνα κ.λ.π. Τέλος, δεν πρέπει να βρίσκεται κοντά σε ηλεκτρικά καλώδια και κεραίες.

Το ανεμολόγιο

Η περιφέρεια της πυξίδας (ανεμολόγιο) είναι κύκλος μοιρασμένος σε 360 μοίρες. Οι 360 μοίρες διαιρούνται σε 4 ίσα μέρη οπότε το καθένα περιλαμβάνει 90 μοίρες. Το μηδέν του ανεμολογίου δείχνει το Βορρά. Το σημείο του ανεμολογίου που βρίσκεται αντίθετα στο βορρά δηλ στις 180 μοίρες είναι ο Νότος. ‘Όταν βλέπουμε την πυξίδα και έχουμε απέναντι μας το Βορρά, δεξιά μας ακριβώς στην μέση στις 90 μοίρες είναι η Ανατολή και αριστερά στις 270 είναι η Δύση.

Ακριβώς μεταξύ Βορρά και Ανατολής στις 45° είναι η Βόρειο- Ανατολική κατεύθυνση,

μεταξύ Ανατολής και Νότου στις 135° είναι η Νοτιοανατολική,

μεταξύ Νότου και Δύσης στις 225° είναι η Νοτιοδυτική

και μεταξύ Δύσης και Βορρά στις 315° είναι η Βορειοδυτική κατεύθυνση .

Στην Ελλάδα οι συμβολισμοί κατευθύνσεων γίνονται με τα αρχικά κεφαλαία γράμματα αλλά πρέπει να γνωρίζουμε και τον διεθνή συμβολισμό του Ανεμολογίου.

Αζιμούθιο

Αζιμούθιο ή διόπτευση μιας διεύθυνσης OA είναι η γωνία σε μοίρες που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Βορρά και της διεύθυνσης OΑ κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού. Για παράδειγμα στο διπλανό σχήμα, το αζιμούθιο της ευθείας ΟΑ είναι 310 μοίρες.

ΧΑΡΤΕΣ

Κλίμακα.

Βασικό στοιχείο ενός χάρτη είναι η κλίμακά του, που εκφράζεται με ένα κλάσμα και δηλώνει πόσες φορές έχει σμικρυνθεί μία περιοχή από ότι είναι στην πραγματικότητα. Έτσι π.χ. η κλίμακα 1/50.000 δηλώνει ότι ο χάρτης είναι σμικρυνθεί κατά 50.000 φορές. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να μετρήσουμε αποστάσεις πάνω στο χάρτη. Για παράδειγμα, η απόσταση ενός εκατοστού σε χάρτη με κλίμακα 1/50.000 είναι 50.000 εκατοστά στην πραγματικότητα, δηλαδή 500 μέτρα.

Ισοϋψείς καμπύλες.

Ένα ακόμα βασικό στοιχείο του χάρτη είναι οι ισοϋψείς καμπύλες που είναι χαραγμένες πάνω του και που βοηθάνε στην αναπαράσταση του ανάγλυφου της περιοχής. Κάθε καμπύλη περιλαμβάνει σημεία με το ίδιο υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας. Η απόσταση της μιας από την άλλη ισοϋψή ονομάζεται ισοδιάσταση και διαφέρει ανάλογα με τον χάρτη. Για παράδειγμα σε χάρτη που έχει ισοδιάσταση 20 μέτρα, οι δύο διαδοχικές ισοϋψείς αναπαριστάνουν υψομετρική διαφορά 20 μέτρων. Ανά 10 ή ανά 5 ισοϋψείς καμπύλες, αναγράφεται το υψόμετρο της περιοχής.

Για την αναγνώριση της μορφολογίας του εδάφους από τις ισοϋψείς ενός χάρτη χρειάζεται οπωσδήποτε αρκετή εξάσκηση. Υπάρχουν όμως κάποιοι κανόνες που μπορούν να βοηθήσουν:

• Όσο πιο κοντά είναι η μία με την άλλη ισοϋψή τόσο πιο απότομη είναι η μορφολογία του εδάφους στο σημείο αυτό.

• Κλειστές και ομόκεντρες ισοϋψείς υποδηλώνουν κορυφή.

• Όταν οι καμπύλες είναι κοντά η μία στην άλλη προς την κορυφή του υψώματος, τότε η κορυφή είναι μυτερή.

• Όταν είναι αραιές προς την κορυφή, τότε αυτή είναι επίπεδη.

• Όταν είναι πυκνές κάτω στην περιφέρεια και αραιώνουν προς την κορυφή η πλαγιά είναι κυρτή. Στην περίπτωση αυτή η κορυφή δεν είναι ορατή καθώς ανεβαίνουμε.

• Όταν είναι αραιές κάτω στην περιφέρεια και πυκνώνουν προς την κορυφή η πλαγιά είναι κοίλη.

• Καμπύλες που περνούν από ποτάμια ή χαράδρες ενώνονται πάντα σε σχήμα V. Η μύτη του V δείχνει τον σχηματισμό της χαράδρας ή του ποταμού. Υπάρχει όμως περίπτωση να δείχνει ράχη και όχι κάποια ρεματιά. Για το λόγο αυτό τα ρέματα υποδηλώνονται με μια μπλε διακεκομμένη γραμμή.

• Μερικές φορές οι καμπύλες δείχνουν δύο κορυφές που βρίσκονται πολύ κοντά η μία στην άλλη. Το χαμηλό τμήμα ανάμεσα τους ονομάζεται ΑΥΧΕΝΑΣ ή ΔΙΑΣΕΛΟ.

Βρίσκεται συνήθως στο κάτω μέρος του χάρτη ή στο περιθώριο. Εκεί επεξηγούνται με σύμβολα τα επιμέρους χαρακτηριστικά σημεία της περιοχής, η κλίμακα του χάρτη, η ισοδιάσταση κλπ.

Σύστημα γεωγραφικών συντεταγμένων (LAT/LONG).

Κάθε σημείο ενός χάρτη μπορεί να προσδιοριστεί με την βοήθεια δύο αριθμών που ονομάζονται συντεταγμένες. Η επιφάνεια της γης χωρίζεται με νοητές γραμμές, τους Μεσημβρινούς και τους Παράλληλους. Οι μεσημβρινοί ξεκινούν από τον ένα πόλο και καταλήγουν στον άλλο και είναι αριθμημένοι σε μοίρες. Η αρίθμηση ξεκινάει από 0 μοίρες (μεσημβρινός του Greenwich) έως 180 μοίρες Ανατολικά ή Δυτικά αντίστοιχα του Greenwich. Οι αριθμοί αυτοί ονομάζονται γεωγραφικό μήκος (Longityde). Αντίστοιχα οι παράλληλοι, είναι κύκλοι παράλληλοι προς τον ισημερινό. Και αυτοί αριθμούνται σε μοίρες με 0 στον Ισημερινό και 90 στο Βόρειο και Νότιο πόλο. Οι αριθμοί αυτοί ονομάζονται γεωγραφικό πλάτος (Latityde).

Κάθε μοίρα χωρίζεται σε 60 λεπτά. Το κάθε λεπτό μπορεί να χωριστεί είτε σε 60 δεύτερα είτε σε 1000 χιλιοστά. Στην περίπτωση των χιλιοστών ,όπως είναι προφανές, έχουμε μεγαλύτερη ακρίβεια. Έτσι η κάθε θέση πάνω στην επιφάνεια της γης μπορεί να προσδιοριστεί από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος με δύο αριθμούς. Για παράδειγμα 40o55.18N, 024o08.75E

Στο περιθώριο των χαρτών θα πρέπει να σημειώνεται το γεωγραφικό πλάτος και μήκος έτσι ώστε να προσδιορίζεται το κάθε σημείο τους (δυστυχώς αυτό δεν ισχύει σε αρκετούς χάρτες του εμπορίου).

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και το εξής: Επειδή η επιφάνεια της γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική, η μεταφορά της στο χάρτη γίνεται αναγκαστικά με παραμορφώσεις. Υπάρχουν πολλά συστήματα προβολής της επιφάνειας της γης στο επίπεδο (ονομάζονται γεωδαιτικά συστήματα αναφοράς ) από τα οποία άλλα διατηρούν τις αναλογίες των εμβαδών, άλλα των μηκών κλπ. Έτσι, σε χάρτες που έχουν στηριχθεί σε διαφορετικά γεωδαιτικά συστήματα, το ίδιο σημείο θα αναφέρεται με διαφορετικές γεωγραφικές συντεταγμένες. Στην Ελλάδα όλοι σχεδόν οι χάρτες που κυκλοφορούν στηρίζονται στο υπόβαθρο των χαρτών της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) η οποία χρησιμοποιεί το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αξόνων ΕΓΣΑ 87. Οι παλαιότερες σειρές χαρτών της ΓΥΣ χρησιμοποιούν το Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σύστημα Αναφοράς του 1950 (European Datum 1950). Η πληροφορία της γεωαναφοράς του χάρτη είναι πολύ χρήσιμη όταν χρησιμοποιούμε το χάρτη σε συνδιασμό με κάποια συσκευή GPS.

Τέλος, για να είναι ένας χάρτης χρήσιμος στον ορειβάτη θα πρέπει:

• Να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερης κλίμακας. Ακόμα και η κλίμακα 1:50.000 πολλές φορές αποδεικνύεται ανεπαρκής. Οι καλύτερες κλίμακες για πεζοπορία είναι οι 1:20.000 – 1:30.000 αλλά τέτοιοι χάρτες δυστυχώς δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα.

• Να είναι συμβατός με GPS και να αναγράφει τόσο το γεωδαιτικό σύστημα που χρησιμοποιεί όσο και τις γεωγραφικές συντεταγμένες σε βαθμονομημένη κλίμακα στο περιθώριο του.

• Να αποτυπώνει με ακρίβεια τα γνωστότερα μονοπάτια της περιοχής.

• Να καταγράφει τα διάφορα σημεία της διαδρομής όπως πηγές, στάνες, κάστρα, σπηλιές, εκκλησίες, καταφύγια κτλ καθώς και τις ονομασίες τους.

• Να είναι όσο το δυνατόν πιο ενημερωμένος, κυρίως στη χάραξη των δρόμων, γιατί ένας νέος δρόμος αλλάζει εντελώς το τοπίο και γίνεται αιτία να καταστρέφονται και να χάνονται παλιά μονοπάτια.

• Να τηρεί τους αναγκαίους όρους πιστότητας και ακρίβειας τόσο στην αναπαραγωγή των τοπογραφικών δεδομένων όσο και στην τελική εκτύπωση.

Κείμενο: Θανάσης Δασκαλούδης

Χάρτης συμβατός με GPS.

Ένας χάρτης ονομάζεται συμβατός GPS όταν μπορούμε χρησιμοποιώντας τον, να προσδιορίσουμε τις γεωγραφικές συντεταγμένες οποιασδήποτε θέσης πάνω σ’ αυτόν. Για συμβαίνει αυτό θα πρέπει:

• Να είναι αποτυπωμένος με κάποιο συγκεκριμένο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς, το οποίο θα πρέπει να αναγράφει, για να ρυθμίσουμε κατάλληλα και το GPS. Στην Ελλάδα όλοι σχεδόν οι χάρτες που κυκλοφορούν στηρίζονται στο υπόβαθρο των χαρτών της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) η οποία χρησιμοποιεί το Ελληνικό Γεωδαιτικό σύστημα αξόνων (ΕΓΣΑ 87) ή στο παλαιότερο Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σύστημα Αναφοράς του 1950 (European Datum 1950 ή ED50). Όλα τα GPS όμως είναι αρχικά ρυθμισμένα στο WGS84 σύστημα που χρησιμοποιείται στην Αμερική, γεγονός που δημιουργεί αποκλίσεις μεταξύ των ενδείξεων του GPS και του χάρτη. Γι’ αυτό πρέπει να ρυθμίσουμε τη συσκευή στο συγκεκριμένο σύστημα του χάρτη.

• Να είναι βαθμονομημένος σε κάποιο γνωστό σύστημα συντεταγμένων που θα αναγράφονται στο περιθώριο του χάρτη. Η βαθμονόμηση αυτή θα πρέπει να μεταφέρεται οπωσδήποτε και στο εσωτερικό του χάρτη με πλέγμα οριζόντιων και κάθετων γραμμών ή με σταυρούς ανά μία μοίρα. Έτσι με την βοήθεια κάποιου χάρακα ή κινητού κάναβου μεταφέρουμε εύκολα τις συντεταγμένες του σημείου πάνω στο χάρτη και ειδικότερα τις υποδιαιρέσεις του πρώτου λεπτού της μοίρας. Πολλοί χάρτες ενώ γράφουν στο εξώφυλλο τους ότι είναι συμβατοί με GPS, γράφουν τις συντεταγμένες μόνο στο περιθώριο τους χωρίς να έχουν αποτυπωμένο το αντίστοιχο πλέγμα ή τους σταυρούς. Ακόμα και αν κάποιος χάρτης έχει αποτυπωμένο κάποιο πλέγμα πρέπει να προσέξουμε αν οι γραμμές του πλέγματος αντιστοιχούν σε γεωγραφικές συντεταγμένες γιατί υπάρχει περίπτωση ο χάρτης να είναι απλά χωρισμένος σε τετράγωνα.

Τελικά συμπεράσματα για τον προσανατολισμό.

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι το GPS είναι μια πολύ χρήσιμη συσκευή προσανατολισμού, δεν είναι όμως πανάκεια. Κατ’ αρχήν χρειάζεται πολύ καλή γνώση του τρόπου λειτουργίας της και η χρήση της πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται από πυξίδα και χάρτη συμβατό με GPS. Όμως λίγοι είναι οι χάρτες που έχουν αποτυπωμένα τα μονοπάτια με ακρίβεια και, αν τα έχουν, αυτά θα είναι τα βασικότερα και τα σηματοδοτημένα. Σίγουρα θα υπάρχουν δεκάδες άλλα στην περιοχή με πολύ μεγαλύτερο ορειβατικό ενδιαφέρον που θα θέλατε να περπατήσετε.

Έτσι ο προσανατολισμός σας πρέπει να στηρίζεται καταρχήν στα αισθητήριά σας και όχι στο GPS. Όταν περπατάτε, πρέπει να προσέχετε τα κυριότερα σημεία της διαδρομής, να καταγράφετε το ανάγλυφο του εδάφους στο μυαλό σας, τυχόν χαρακτηριστικά σημεία όπως πηγές, διασταυρώσεις, στάνες κτλ και να απομνημονεύετε όσο το δυνατόν καλύτερα τη διαδρομή που κάνετε. Όλα αυτά θα σας φανούν πολύ χρήσιμα κατά την επιστροφή σας ή στην περίπτωση που θα επαναλάβετε τη διαδρομή.

Αν προτίθεστε να κάνετε για πρώτη φορά κάποια ορειβατική διαδρομή, πρέπει πριν ξεκινήσετε, να συγκεντρώσετε όσο τον δυνατόν περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτήν. Αναζητήστε κάποιο καλό χάρτη της περιοχής. Προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με κάποιον που έχει ξανακάνει τη διαδρομή. Προσπαθήστε να μάθετε τη διάρκειά της, αν θα βρείτε πηγές με νερό στο δρόμο, αν υπάρχουν χαρακτηριστικά σημεία για να επιβεβαιώνετε την σωστή σας πορεία, αν υπάρχουν σημεία που μπορούν να σας μπερδέψουν (π.χ. διασταυρώσεις) και να χάστε τονδρόμο, αν υπάρχουν σημεία όπου μπορείτε να προστατευθείτε σε περίπτωση κακοκαιρίας (π.χ. ξωκλήσια, σπηλιές, στάνες), αν υπάρχουν σημεία που χρειάζονται αναρρίχηση κ.λ.π. Ρωτήστε κάποιον ντόπιο για τη διαδρομή που θέλετε να κάνετε. Πάντοτε οι ντόπιοι είναι οι καλύτεροι γνώστες της περιοχής. Αν υπάρχει δυνατότητα συγκεντρώστε φωτογραφίες της περιοχής από περιοδικά (τα ορειβατικά περιοδικά στις περιπτώσεις αυτές είναι πολύτιμα). Όλα αυτά θα σας φανούν πολύ πιο χρήσιμα και πολύ πιο πρακτικά από το GPS.

Κείμενο: Θανάσης Δασκαλούδης

Ο ρόλος του εξοπλισμού στην ορειβασία είναι τριπλός: Να μας βοηθήσει να προωθηθούμε, να μας παρέχει ασφάλεια αλλά και τη στοιχειώδη άνεση ώστε να απολαμβάνουμε αυτό που κάνουμε.

Βασικές αρχές του εξοπλισμού είναι η ελαχιστοποίηση του βάρους, η αντοχή και η ευχρηστία. Θα πρέπει να επισημανθεί πως η τεχνολογική τελειότητα του εξοπλισμού δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα του ορειβάτη. Κύριο ρόλο σ’ αυτό παίζει η φυσική του κατάσταση, η τεχνική του κατάρτιση σε χειρισμούς και η ικανότητα στη σωστή λήψη αποφάσεων που απορρέει από την εμπειρία του. Η ένδυση στο βουνό γίνεται κατά προτίμηση σε στρώσεις από ενδύματα. Διακρίνονται τρεις ζώνες ένδυσης :

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΖΩΝΗ: Αυτή εφάπτεται με το σώμα και δημιουργεί ένα στρώμα που απορροφά τον ιδρώτα, για να τον μεταβιβάσει στο αμέσως επόμενο στρώμα ρουχισμού. Τα λεγόμενα ισοθερμικά εσώρουχα είναι τα πλέον αποτελεσματικά. Τα νέας τεχνολογίας ισοθερμικά είναι κατασκευασμένα από ίνες πολυεστέρα με ειδική επεξεργασία ώστε να είναι μαλακές. Επιπλέον οι ίνες αυτές είναι αντιαλλεργικές και δεν αναπτύσσουν βακτήρια ή μύκητες, οπότε δεν μυρίζουν. Υπάρχουν ισοθερμικά εσώρουχα άνω και κάτω (μπλούζα και κολάν παντελόνι).

ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΖΩΝΗ ΜΟΝΩΣΗΣ: Το δεύτερο στρώμα ρουχισμού, βοηθά στη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης ανάμεσα στο δέρμα και τον κρύο αέρα. Ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί η απώλεια θερμότητας στη ζώνη αυτή είναι η χρήση των υλικών όπως το polartec (polyester fleece) το οποίο έχει τεράστια ισοθερμική ικανότητα, πολλαπλάσια του μάλλινου, και διευκολύνει τη διαφυγή των υδρατμών του σώματος προς την εξωτερική επιφάνεια έτσι ώστε να εξατμίζονται. Σημαντικά του πλεονεκτήματα αποτελούν :

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Πρόκειται για μια ζώνη πάχους λίγων χιλιοστών με κύριο εκπρόσωπό της το τζάκετ. Έχει ως σκοπό τη δημιουργία μιας ασπίδας γύρω από τη ζώνη μόνωσης, εμποδίζοντας τον αέρα, τη βροχή και το χιόνι να εισχωρήσουν προς το εσωτερικό. Οι βασικές του ιδιότητες είναι δηλ. να είναι α)αντιανεμικό β)αδιάβροχο και γ)διαπνέον. Με τη διαπνοή, ενώ αποτρέπει την είσοδο του αέρα και του νερού, ταυτόχρονα επιτρέπει την αποβολή μέρους των υδρατμών που παράγει το ανθρώπινο σώμα, στο περιβάλλον. Η ιδιότητα αυτή επιτυγχάνεται με την επικάλυψη του ρούχου με μεμβράνες από συνθετικά υλικά. Οι διαπνέουσες μεμβράνες που κυκλοφορούν έχουν διάφορες ονομασίες, με κύριο εκπρόσωπο τις μεμβράνες GORETEX. Τα ορειβατικά τζάκετ διαθέτουν τον κατάλληλο σχεδιασμό και τις τεχνικές προδιαγραφές ποιότητας, όπως κουκούλα, απουσία ραφής στους ώμους, ώστε οι τριβές από τους ιμάντες του σακιδίου να μην προκαλέσουν τοπική φθορά στην αδιαβροχοποίηση της ραφής, velcron στα μανίκια που εμποδίζουν την είσοδο χιονιού, βροχής ή και ανέμου κ.α. Στα τεχνικά τζάκετ υπάρχουν μεγάλα ανοίγματα στο πλάι κάτω από τις μασχάλες που επιτρέπουν επιπλέον αερισμό.

Αυτή όμως η επικρατούσα, για δύο τουλάχιστον δεκαετίες, πρακτική των επάλληλων στρώσεων, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αμφισβητείται λόγω των νέων αντιλήψεων, αλλά και των τεχνολογικών εξελίξεων που εμφανίζονται στον τομέα των ορειβατικών ρούχων.

Τα κλασικά τζάκετ της εξωτερικής ζώνης είναι αναμφισβήτητα εντελώς αδιάβροχα και αντιανεμικά, αλλά παρουσιάζουν συχνά πρόβλημα με τη διαπνοή. Για να μπορέσει μια μεμβράνη να αποβάλλει τον ιδρώτα πρέπει η συγκέντρωση των υδρατμών στο εσωτερικό του ρούχου να είναι υψηλότερη από αυτή στο εξωτερικό του. Η διαφορά αυτή είναι ο κινητήριος μοχλός της διαπνοής. Σε συνθήκες έντονης υγρασίας (πυκνή ομίχλη, βροχή) ή έντονης αερόβιας δράσης, η διαπνοή μειώνεται δραματικά. Είναι συχνό το φαινόμενο στο τέλος μιας χειμωνιάτικης και υγρής μέρας με έντονη δράση, τα ρούχα στο εσωτερικό του τζάκετ να είναι μούσκεμα από τον ιδρώτα, καθιστώντας ουσιαστικά την αδιαβροχότητα αναποτελεσματική. Παράλληλα, τα ρούχα αυτά είναι αρκετά σκληρά και άκαμπτα, δυσχεραίνοντας τις κινήσεις όλων όσων χρειάζονται ευελιξία, όπως π.χ. οι αναρριχητές.

Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων προτάθηκε η έννοια του «Soft Shell» σε αντιπαράθεση με το «Hard Shell» που αντιπροσωπεύει τα κλασικά αδιάβροχα τζάκετ. Το soft shell δεν είναι μια συγκεκριμένη μεμβράνη ή μια συγκεκριμένη τεχνολογία ρούχων. Πρόκειται για μια ιδέα, μια πρόταση, του πώς θέλουμε να είναι τα ρούχα μας και πώς πρέπει αυτά να συμπεριφέρονται στις υπαίθριες δραστηριότητές μας.

Το soft shell διατηρεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τα πλεονεκτήματα των hard shell. Προτάσσει όμως τη διαπνοή έναντι της αδιαβροχοποίησης, έτσι ώστε αυτός που το φοράει να νοιώθει άνετα και στεγνά όλες τις στιγμές. Λειτουργεί ως ένα αποδοτικό σύστημα διαχείρισης της υγρασίας και, ενώ δεν είναι πλήρως αδιάβροχο, εντούτοις αποδεικνύεται αποτελεσματικό στη μέτρια βροχή και τη χιονόπτωση. Διαθέτοντας επίσης αντιανεμικές ιδιότητες, μπορεί να θεωρηθεί ως ρούχο παντός καιρού που ανταποκρίνεται στην πλειονότητα των καιρικών συνθηκών. Παράλληλα διατηρεί τη θερμότητα του σώματος, καθιστώντας περιττή την ανάγκη πολλαπλών στρώσεων, αφού πρακτικά μπορεί να αντικαταστήσει τη μεσαία και εξωτερική ζώνη. Η σύγχρονη τάση θέλει την κατάργηση όλων αυτών των στρωμάτων και τη χρήση ενός ή δύο το πολύ ρούχων που θα ανταποκρίνονται σε όλες τις συνθήκες. Τα soft shell υφάσματα είναι μαλακά και ελαστικά, μπορούν να τεντώνουν και να αγκαλιάζουν το σώμα χωρίς να εμποδίζουν τις έντονες και απότομές κινήσεις προσφέροντας άνεση και ευελιξία.

Βέβαια όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρωθούν σε ένα ρούχο. Οι εταιρίες ορειβατικών όμως έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου για την κατασκευή ρούχων που να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες προδιαγραφές του soft shell και να ικανοποιούν τις ανάγκες που επιβάλλουν οι υπαίθριες δραστηριότητες. Χρησιμοποιώντας η κάθε μια διαφορετικές τεχνολογίες, νέα υφάσματα και σύγχρονη σχεδίαση, έχουν δημιουργήσει μια μεγάλη ποικιλία μοντέλων που το καθένα ανταποκρίνεται και σε διαφορετικές απαιτήσεις.

Αναμφίβολα στο μέλλον τα soft shell με την ωρίμανση της τεχνολογίας και τη μείωση των τιμών – όπως δηλαδή συνέβη και στα fleece θα κυριαρχήσουν έναντι των κλασικών ρούχων, αφού υπερτερούν σε όλους σχεδόν τους τομείς. Όμως σε ακραίες καιρικές συνθήκες τα hard shell τζάκετ θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητα και να αποδεικνύουν την αξία τους.

Πηγές:

· Ορειβασία. Αναλυτικό τεχνικό εγχειρίδιο Δ.Κάραλης, Α.Θεοδωρόπουλος ΕΟΣ Αχαρνών

· http://www.backcountry.com

· http://www.psychovertical.com

· http://www.alpamayopro.gr

(Κείμενο: Βάσω Μπανάσα Θανάσης Δασκαλούδης)

Δεν ξέρω τι με οδήγησε, μέχρι και σήμερα, να συμπαθώ τους μεγάλους ανθρώπους και ν' αφιερώνω χρόνο, για να μάθω πράγματα που έζησαν και μπορούν να περιγράψουν. Έγινε πιο έντονο από την στιγμή που ηλικιακά πέρασα αυτό που λέμε τα μισά, και τώρα κάνω το ίδιο και στους μικρότερους, καθώς αναζητώ από τις εμπειρίες τους στοιχεία και υλικό, για το τι βλέπουν και πως. Εξαιρώ την γενιά μου, που, λίγο η συμμετοχή στην δράση, λίγο η άμμεση η έμμεση ενημέρωση, με καλύπτει στο να μαθαίνω πράγματα.

Ενημερωθήκαμε από τον τοπικό τύπο για την επανέναρξη λειτουργίας του χιονοδρομικού κέντρου στο Φαλακρό. Χρόνια τώρα επισκεπτόμαστε το Φαλακρό, κάθε εποχή του χρόνου. Για να περπατήσουμε στα δάση, τα φαράγγια, τις πλαγιές και τις ψηλές κορφές του. Για να χαρούμε τις φυσικές του ομορφιές και να καταλήξουμε, πολλές φορές και με φίλους από άλλες περιοχές, που θέλουν να το γνωρίσουν, στα φιλόξενα χωριά του για γεύμα ή και για διανυκτέρευση. Όταν οι συνθήκες χιονιού το επιτρέπουν, για σκι.

Ένιωσα ένα σκίρτημα στην καρδιά, όταν για πρώτη φορά αντίκρυσα το αγριόγιδο. Ηταν ένα καλοκαιριάτικο δειλινό, εκεί στον ορίζοντα, απέναντι στις απόκρημνες ορθοπλαγιές του Προφήτη Ηλία, στον Όλυμπο. Τρεις φιγούρες, στέκονταν ακίνητες, θαρρείς βγαλμένες από τον καμβά ενός αόρατου ζωγράφου. Είναι ένα θαύμα της φύσης, που φρόντισε σαν γενναιόδωρη μάνα να προστατεύσει αυτό το πλάσμα που έχει πολλούς εχθρούς, με πρώτο τον άνθρωπο.