Lucy Walker: Τα πρώιμα χρόνια της γυναικείας ορειβασίας

Της Φωτεινής Φετά 

Η γυναικεία παρουσία στον ορειβατικό χώρο είναι πια σήμερα σημαντική και υπολογίσιμη. Πολλές γυναίκες έχουν πραγματοποιήσει εντυπωσιακά επιτεύγματα που τους έχουν χαρίσει διεθνή αναγνώριση. Εντούτοις η ορειβασία ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί έναν κατά κύριο λόγο ανδροκρατούμενο χώρο. Έτσι εύλογα μου γεννήθηκε η απορία για το ποιες υπήρξαν οι πρώτες τολμηρές γυναίκες που έδειξαν το σθένος να ασχοληθούν με μία κατεξοχήν ανδρική, μέχρι τότε, δραστηριότητα.

Ομολογώ πως ξεκινώντας να ψάχνω για την ιστορία των γυναικών στην ορειβασία, δεν περίμενα αυτή να ξεπερνά τις τελευταίες δεκαετίες.

Με έκπληξη διαπίστωσα πως η ιστορία αυτή έχει να επιδείξει σχεδόν 200 χρόνια αξιόλογων προσπαθειών και εντυπωσιακών επιτευγμάτων, παρά τις αντιξοότητες, όχι μόνο της φύσης του εγχειρήματος, αλλά και κυρίως της αρνητικής 

180px-The_Walker_Family

αντιμετώπισης από το κοινωνικό περίγυρο, τους φίλους ακόμη και την ίδια την οικογένεια των γυναικών αυτών! Παρ' όλα αυτά, η παρουσία των γυναικών στο βουνό υπήρξε έντονη και σημαντική από την πρώτη Ορειβατική Λέσχη Γυναικών (Ladies' Alpine Club, 1907) στην Αγγλία με τη Lucy Walker, ως τα σημερινά καταπληκτικά αναρριχητικά και ορειβατικά επιτεύγματα των μεγάλων γυναικείων παρουσιών στο χώρο.

Μελετώντας κανείς τις ζωές των γυναικών αυτών γοητεύεται όχι μόνο από τη φυσική δύναμη και το θάρρος τους, αλλά κυρίως από τη δυνατή και ανεξάρτητη προσωπικότητα τους. Η ορειβασία είναι γι' αυτές κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό σπορ, είναι τρόπος ζωής. Μία έκφραση σκέψης και δράσης, μία προσωπική στάση απέναντι στη φύση και τον άνθρωπο και κυρίως μία δήλωση ελευθερίας. Ελευθερία που αφορά τόσο την υπέρβαση των περιορισμών που θέτει η φύση στον άνθρωπο, όσο και την ανεξαρτησία από τις κοινωνικές πιέσεις και περιορισμούς. Δεν είναι βέβαια ένας εύκολος τρόπος ζωής· η σωματική και ψυχική δύναμη που απαιτείται είναι μεγάλη, αλλά η ανταμοιβή είναι ακόμη μεγαλύτερη. Οι ιστορίες όλων αυτών των γυναικών διέπονται από το προσωπικό κουράγιο και το θάρρος τους και από τη βαθύτερη επιθυμία τους να εκφραστούν μ' έναν διαφορετικό ανεξάρτητο τρόπο.

Η ιστορία της ορειβασίας έχει πολύ λίγα να επιδείξει μέχρι τις αρχές του 19ου αϊ. Ωστόσο από το 1800 ως το 1840 παρατηρείται ένα όλο και αυξανόμενο ενδιαφέρον για το βουνό και τις αναβάσεις, που οδηγεί σε πολλές (και αρκετές από αυτές πετυχημένες) προσπάθειες κατάκτησης των ψηλότερων

κορυφών της Ευρώπης. Η πρώτη ανάβαση στο Mont Blanc (τη ψηλότερη κορυφή των Άλπεων) έγινε το 1786 από τους Jacques Balmat (έναν οδηγό βουνού από το χωριό του Chamonix) και Michel Grabriel Paccard (το γιατρό του χωριού). Ακολούθησαν το Gross Glockner (1800), Ortler (1804), Jungfrau (18-11), Finsteraarhorn (1812), Todi (18-24), Mout Pelvoux (1830), Piz Palu (1835) και Central Aiguille d' Arves (1839). Τι ήταν όμως αυτό που οδήγησε σε μία τέτοια ξαφνική και αλματώδη εξέλιξη της ορειβασίας;

Ποιοι ήταν οι λόγοι και οι ιδιαίτερες συνθήκες που οδήγησαν τον άνθρωπο στο βουνό; θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την επιστημονική έρευνα, τη φυσική άσκηση, το γεγονός ότι έγινε γρήγορα μόδα (κυρίως ανάμεσα στις εύπορες τάξεις), το ότι ο κόσμος του βουνού προσέφερε νέα ερεθίσματα στις αισθήσεις του ανθρώπου, ο οποίος την περίοδο αυτή καλείται να προσαρμοστεί στο νέο βιομηχανοποιημένο περιβάλλον των πόλεων.

Ωστόσο οι ζωές των ορειβατών αυτών - οι συνεχείς αναβάσεις κάθε σαιζόν, ο συνεχής προβληματισμός γύρω από το βουνό και τους τρόπους, που θα τους οδηγούσαν σ' αυτό, το μεγάλο μέρος της ζωής τους που αφιέρωναν στην ορειβασία - φανερώνουν μία πολύ βαθύτερη κι εσωτερική ανάγκη που ζητά να εκπληρωθεί μέσα από τη σχέση τους με το βουνό...

22 χρόνια μετά την πρώτη ανάβαση στην κορυφή του Mout Blanc, ο ένας από τους δύο πρωτοπόρους στην κατάκτηση της, ο J. Balmat συγκροτεί μία ομάδα και επιχειρεί μία δεύτερη ανάβαση στην κορυφή. Μέλος της αποστολής αυτής είναι και μία δεκαοκτάχρονη κοπέλα από το Chamonix, η Marie Paradis. Η Marie Paradis χωρίς να έχει προηγούμενη σχέση με την ορειβασία, αποφασίζει να επιχειρήσει την ανά βάση για λόγους πολύ διαφορετικούς από αυτούς των άλλων ορειβατών και πολύ πιο πρακτικούς. Η νεαρή κοπέλα είναι ιδιοκτήτρια μιας μικρής τσαγερί στο Chamonix κι ελπίζει πως η επιτυχία της στο βουνό θα ευνοήσει την επιχείρηση της, όπως και τελικά έγινε! Η Marie είχε πολλά προβλήματα κατά τη διάρκεια της ανάβασης, τη βρήκε υπερβολικά κουραστική και δύσκολη και δεν ήταν λίγες οι φορές που | θέλησε να εγκαταλείψει. Ωστόσο τα κατάφερε! Έφτασε στην κορυφή - έστω και εξαντλημένη - κερδίζοντας το θαυμασμό όλων και απέδειξε πως ένα τέτοιο δύσκολο εγχείρημα δεν ήταν πέρα από τις δυνατότητες του γυναικείου φύλου.

Η πρώτη Ορειβατική Λέσχη ιδρύθηκε στην Αγγλία το 1857. Τα μέλη της προερχόταν μόνον από τις μεσαίες και ανώτερες τάξεις ενώ είχαν αποκλεισθεί οι εργατικές τάξεις και φυσικά... οι γυναίκες.

Μέσα στις λίστες των πρώτων μελών της Ορειβατικής Λέσχης, συναντάμε και τα ονόματα δύο εύπορων επιχειρηματιών από το Liverppol, του Frauas Walker και του γιου του Horace. Η ορειβατική δράση των δύο ανδρών υπήρξε σοβαρή, πλούσια και μακροχρόνια. Ωστόσο τα ονόματα τους έμειναν στην ιστορία για έναν άλλο λόγο. Κατά τη σαιζόν του 1858 ο Frank συνοδεύεται στις αναβάσεις του, από την κόρη του Lucy, η οποία επιχειρεί την πρώτη επαφή της με το βουνό. Η Lucy μπορεί να μην υπήρξε η πρώτη γυναίκα που ανέβηκε στις Άλπεις, υπήρξε όμως η πρώτη “πραγματική” και αφοσιωμένη ορειβάτισσα. Η ορειβατική της καριέρα καλύπτει 20 ολόκληρα χρόνια συνεχούς επαφής με το βουνό, αναβάσεων και μεγάλων επιτυχιών!

Παρ' όλο που από μικρή η Lucy ακολουθούσε την οικογένεια της στο βουνό, ήταν το 1858 όταν έκανε την πρώτη σοβαρή ανάβαση της, τη διάσχιση του Theodule και του Moute Moro. Την επόμενη χρονιά, που η οικογένεια Walher βρίσκεται στο Beruese Oberlaud, η Lucy εκφράζει στον πατέρα της την επιθυμία να ανέβει στις γειτονικές Altels.

Ο πατέρας της προτείνει ως οδηγό βουνού τον Melchior Ande-regg. Η ανάβαση γίνεται με επιτυχία και αποτελεί την απαρχή μιας μακρόχρονης και δυνατής φιλίας ανάμεσα στη Lucy και του Melchior. Φυσικά στις αναβάσεις που έκαναν μαζί, δεν ήταν ποτέ μόνοι τους. Ο πατέρας, ο αδερφός της ή πολλές φορές και οι δύο τους συνόδευαν. Η σκέψη δύο ατόμων αντίθετου φύλου μόνων στο βουνό, ξεπερνούσε κατά πολύ τους ηθικούς περιορισμούς της εποχής...

Η Lucy πραγματοποίησε με τον Melchior πάνω από 90 αναβάσεις μεταξύ των οποίων οι αναβάσεις στο Mout-Blanc (1862), στο Monte Rosa (δεύτερη ψηλότερη κορυφή της Ευρώπης, το 1962), στο Eiger, το Rimpfischorn και το Balmhorn (1864), στο Juugfrau, Weisshor, Dom des Mischabels (1865) και Aiguille Verte (1870). Η ανάβαση όμως που την έκανε περισσότερο γνωστή και εδραίωσε τη φήμη της ως ορειβάτισσα ήταν αυτή στο Matterhorn το 1871. Η κορυφή του Matterhorn, μετά το φοβερό ατύχημα στις 14 Ιουλίου του 1865, που στοίχισε τη ζωή τεσσάρων ορειβατών, είχε αποκτήσει πολύ κακή φήμη και για χρόνια προκαλούσε το φόβο και το δέος των ορειβατών. Η κατάκτηση της έγινε το 1868 από τον Julius Elliott, συνέχισε όμως να αποτελεί την "κακότυχη κορυφή” για τους περισσότερους ορειβάτες. Τον Ιούλιο του 1871 η Lucy Walker αποφασίζει, παρά τις φήμες και την προκατάληψη γύρω από τη “μοιραία” κορυφή, να επιχειρήσει την ανάβαση της. Στο εγχείρημα αυτό τη συνοδεύουν ο πατέρας της, ο Melchior, o Fred Osardiner και τέσσερις ακόμη οδηγοί βουνού. Η ανάβαση έγινε από τη διαδρομή Hornii, στις 20 Ιουλίου του 1871 και σημείωσε επιτυχία κάνοντας τη Lucy την πρώτη γυναίκα που κατέκτησε το Matterhorn και τη διασημότερη ορειβάτισσα της εποχής της. ·

Η Lucy ασχολήθηκε σοβαρά με την ορειβασία από το 1858 ως το 1879. Στο διάστημα αυτό έχασε . μόνον δύο σαιζόν, το 1872 όταν πέθανε ο πατέρας της και το 1874. Για τις ανάγκες της στο βουνό και τον ανεφοδιασμό των αποστολών φρόντιζε η μητέρα της και η βοηθός της Kate Barren. Οι δύο γυναίκες, σε όλη τη διάρκεια των αναβάσεων, μετακινούνταν από βάση σε βάση ακολουθώντας την πορεία των ορειβατών και φροντίζοντας για τα ρούχα, τα υλικά και τη διατροφή τους. Ένα επιπρόσθετο πρόβλημα που έπρεπε η Lucy να αντιμετωπίσει ως γυναίκα ήταν και η ενδυμασία! Τα παντελόνια όσο κι αν ήταν άνετα κι εύχρηστα, θεωρούνταν εντελώς ανάρμοστα για μία κυρία, ακόμη κι αν έπρεπε να σκαρφαλώσει σε ψηλές κι απότομες κορυφές! Η Lucy σεβόμενη τις αρχές της συντηρητικής κοινωνίας της εποχής, υιοθέτησε στο βουνό τις μακριές και φαρδιές φούστες από χοντρό όμως υλικό, στις οποίες έμεινε πιστή 'ως το τέλος της ορειβατική της καριέρας, παρ' όλο που με τα χρόνια όλο και περισσότερες ορειβάτισσες ενέδιδαν στην πρόκληση των παντελονιών! Λέγεται πως κατά την ανάβαση στο Matterhorn φόρεσε για μοναδική φορά παντελόνι κάτω από τη φούστα της, αυτό όμως δεν εξακριβώθηκε ποτέ!!!

Το παράδειγμα της Lucy ενέπνευσε κι ενθάρρυνε πολλές μεγάλες ορειβάτισσες της εποχής, όπως η Meta Brevoort, θεια του Alpine Chrouicher Coolidge και η δεύτερη γυναίκα στο Matterhoorn, οι αδερφές Pigeou (Anna και Ellen) που πραγματοποίησαν τη δεύτερη, στην ιστορία της ορειβασίας, επανάληψη της επικίνδυνης διάσχισης της Sesia Joch από το Zermatt στην Alagua, η Isabella Straton η οποία παντρεύτηκε τον οδηγό βουνού Jean Charlet, εγκαταστάθηκε στο Chamouix και μετέδωσε στους δύο γιους της την αγάπη της για το βουνό διατηρώντας το όνομα των

Charlet στους ορειβατικούς κύκλους μέχρι και σήμερα, η Katy Richardson, η Elizabeth Le Bloud αγγλίδα αριστοκράτισσα που στράφηκε στην ορειβασία όταν σε πολύ μικρή ηλικία (21 ετών) έχασε τον άντρα της, η Lily Bristow και η Mary Petherick.

Στις αρχές του 20ου αϊ. και συγκεκριμένα το 1907 ιδρύεται στη Βρετανία, η Ορειβατική Λέσχη Γυναικών (Ladies' Alpine Club), μετά από τις προσπάθειες της Elizabeth Le Blond, η οποία αποτέλεσε και την πρώτη πρόεδρο της. Την επόμενη χρονιά ιδρύεται η Ορειβατική Λέσχη Γυναικών της Σκοτίας (Ladies' Scbtitisth Alpine CLub). Οι δύο αυτές Λέσχες αποτέλεσαν κέντρο συγκέντρωσης και δράσης όλων των γυναικών της εποχής που ασχολούνταν με την ορειβασία. Η Lucy Walker, που συνεχίζει να εμπνέει όλες τις νέες ορειβάτισσες, γίνεται μέλος της Λέσχης το 1913 και πρόεδρος της μέχρι το 1916, όταν πεθαίνει έχοντας συμπληρώσει το 81 έτος της ηλικίας της και έχοντας κερδίσει την αγάπη, το θαυμασμό και το σεβασμό όλων των ορειβατών κοιτών δύο φύλων!!!

 

 

Πίσω από αριστερά προς τα δεξιά: Άγνωστος, Melchior Anderegg, A.W.Moore. Μπροστά: Frank Walker, Lucy Walker. (Αρχείο του Alpin Club)

 


Σημείωση: Πήγη για την εργασία αποτέλεσε το βιβλίο "Women climbing" των Bill Birket και Bill Peascod και δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 1997 στο ένθετο "Το μέλι των Γκρεμών" της εφημερίδας Χρονόμετρο της Καβάλας.