Ανθολογία κειμένων

 

Μια ανθολογία κειμένων από παλαιότερους και συγχρόνους συγγραφείς για το χρυσοφόρο βουνό

 

Εις το Πάγγαιον όρος δυνάμεθα να δώσωμεν σχήμα ισοσκελούς τριγώνου, έχοντος την μεν γωνίαν της κορυφής ολίγον ανωτέρω της ακτής του Στρυμονικού κόλπου περί την Αμφίπολιν, την δε ΒΑ γωνίαν πλησίον της θέσεως "Πόρτος". Το όρος τούτο έχον το μεγαλείτερον ύψος προ του έλους των Φιλίππων, ταπεινούται βαθμηδόν διευθυνόμενον προς το ΝΔ και λήγει ουχί μακράν του Στρυμονικού κόλπου. Εκάτερον των σκελών του τριγώνου έχει μήκος 35 περίπου χιλιομέτρων, άπαν δε το ισοσκελές του τριγώνου περιμέτρον 15 - 16 ωρών. Το δε ύψος αυτού, κατά Δήμιτσαν είνε 6.500 ποδών υπεράνω της θαλάσσης

ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΓΟΥΣΙΟΣ
Διευθυντής αστικής σχολής Λακκοβικίων
1894
"Η ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟΝ ΧΩΡΑ"
"ΛΑΚΚΟΒΙΚΙΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΗΘΗ ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ"

 

 

(του Βασίλη Κυριλλίδη)

Δεν είναι λίγες οι αναφορές και τα κείμενα που έχουν γραφτεί από αρχαιολόγους, ιστορικούς, λογοτέχνες, ακόμα και πρεσβευτές της θεωρίας επισκέψεων των U.F.O., σχετικά με το όρος Παγγαίο. Όμως τα κείμενα, που αποσπάσματά τους περιλαμβάνει η παρούσα ανθολογία, έχουν ένα πιο ιδιαίτερο κοινό στοιχείο. Αποτελούν γραπτές μαρτυρίες, που περιγράφουν αναβάσεις στο ιερό βουνό της αρχαιότητας και ως εκ τούτου ο αριθμός ενός τόσο ειδικού θέματος, όπως θα περίμενε κανείς, είναι σχετικά περιορισμένος. Παρόλα αυτά, τα κείμενα που ακολουθούν, λόγω του στοιχείου του χρόνου στον οποίο έχουν γραφτεί, λόγω των συγκυριών που συντέλεσαν στη διαμόρφωσή τους, αλλά κυρίως λόγω της ικανότητας της πένας των συγγραφέων τους, έχουν μια ιδιαίτερη σημασία για όσους ενδιαφέρονται για το Παγγαίου και την περιοχή μας γενικότερα.

Έκαστος εκ των συγγραφέων της ανθολογίας πραγματοποιεί μια ανάβαση στο Παγγαίο για δικούς του λόγους. Οι Σταύρος Μερτζίδης και Κώστας Στούρνας για καθαρά φυσιολατρικούς και φυσιογνωστικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα τα κείμενά τους να αποτελούν τις πιο πλήρεις περιγραφές αναβάσεων στο όρος. Ο Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Μοσχόπουλος και ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος Μάγνης, για λόγους θρησκευτικού και εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος, όπως αυτοί προσδίδονται από την ύπαρξη επί του όρους, από το 450μ.Χ., του μοναστηριού της Εικοσιφοίνισσας. Ο Στέργιος Βαλιούλης εκτελεί το χρέος του στην αντίσταση, συμμετέχοντας στο αντάρτικο που έχει αναπτυχθεί στο βουνό κατά την διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής. Και πλησιάζοντας στην εποχή μας, η ανθολογία συμπληρώνεται με κείμενα της τριών Καβαλιωτών λογοτεχνών, του Κοσμά Χαρπαντίδη, του Διαμαντή Αξιώτη και του Θεόδωρου Γρηγοριάδη. Το κείμενο του Κοσμά Χαρπαντίδη, που έχει γραφεί για να συνοδέψει τις εικόνες ενός ντοκιμαντέρ, όπως αυτές αποτυπώνουν, μέσα από την κίνηση της κάμερας, την ομορφιά του βουνού, το λογοτεχνικό κείμενο του Διαμαντή Αξιώτη, που αν και γραμμένο πρόσφατα, εν τούτοις, με τον ιστορικό χρόνο της αναφοράς του (αρχές 19ου αιώνα), επαναφέρει τον χρόνο της ανθολογίας στην αρχή της, και το διήγημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη που φέρει τη ματιά και την αμεσότητα της σχέσης ενός ντόπιου συγγραφέα με το βουνό.

Οπωσδήποτε σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί ο γράφων να είναι σίγουρος ότι κάποιο απόσπασμα σε κάποιο βιβλίο δεν του έχει διαφύγει. Όμως θεωρεί τη συγκέντρωση των εν λόγω κειμένων σημαντική, λόγω της σπανιότητας των βιβλίων που τα φιλοξενούν, λόγω της ιστορικής σπουδαιότητάς τους, λόγω της λογοτεχνικής τους αξίας και όλα αυτά πάντα σε σχέση με την ιδιαίτερη σημασία που έχει η γειτνίασή μας με αυτό το σημαντικό, από αρχαιοτάτων χρόνων, βουνό.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνονται αποσπάσματα που αφορούν το Παγγαίο και που έχουν εξαχθεί μέσα από σελίδες βιβλίων, όχι αναγκαστικά ανάλογης και αποκλειστικής θεματικής. Ο σχολιασμός των αποσπασμάτων στόχο έχει, είτε την συγκριτική ανάγνωση των κειμένων, είτε την υπογράμμιση των αλλαγών που ο χρόνος έχει φέρει σε ανθρώπους και τοπία, είτε την συναρπαστική εξερεύνηση της πιθανής πορείας των αναβατών-συγγραφέων.

Στο δεύτερο μέρος της ανθολογίας, περιλαμβάνονται αυτούσια και με την ορθογραφία των συγγραφέων τους, τα κείμενα των Σταύρου Μερτζίδη και Κώστα Στούρνα, καθώς αποτελούν ολοκληρωμένα σχετικά κεφάλαια από τα βιβλία τους, όπως και το διήγημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, που είναι και το μόνο διήγημα συγγραφέα αποκλειστικά για το Παγγαίο.

Όποιος έχει ανεβεί στο Παγγαίο, ακολουθώντας κάποιο από τα μονοπάτια του, θα αναγνωρίσει στα κείμενα αυτά, όχι μόνο τις τοποθεσίες, αλλά και τα συναισθήματα που αποπνέονται από την επιβλητικότητα του όρους, που αυτά τουλάχιστον διατηρούν το αμετάβλητο του χαρακτήρα τους στο πέρασμα των χρόνων. Οι περισσότεροι που δεν το έχουν πράξει, έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν μια ανάβαση μέσω της ανάγνωσης των κειμένων, που ίσως τους παρακινήσει σε μια μελλοντική επίσκεψη στο βουνό, πάντα όμως με τον σεβασμό που το λατρευτικό του παρελθόν απαιτεί και την διακριτικότητα που στην αρμονία της φύσης του αρμόζει.


Σημ. Ευχαριστώ τον Κώστα Ορφανίδη και τον Θεόδωρο Λυμπεράκη για το υλικό και τις πληροφορίες που μου προσέφεραν. Η προθυμία της προσφοράς και η ανιδιοτέλεια που τους χαρακτηρίζει, αποτελούν προσόντα που όλο και δυσκολότερα απαντώνται σήμερα .Ευχαριστώ επίσης τον Διαμαντή Αξιώτη, τον Κοσμά Χαρπαντίδη και τον Θεόδωρο Γρηγοριάδη για τη συγκατάθεση και τη συνεργασία τους στο εν λόγω πόνημα.

 

 

1874. «Μαγευτικήν τινά πρωίαν...».

Η ΑΝΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΩΣΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΕΡΤΖΙΔΗ.

1896. «Σήμερον είναι γνωστόν γενικώς μεν υπό το Τουρκικόν όνομα Πουρνάρ-δαά...»

ΑΝΑΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΧΑΡΗ ΤΗΣ. ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ...

 

1939. «...ο ουρανός του Παγγαίου λάμπει γιομάτος άστρα και ομορφιά...»

Η ΚΕΦΑΤΗ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΑΝΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΥΡΝΑ

1944. «Ναι, το Παγγαίο είναι υπέροχο βουνό.»

Ο ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΒΑΛΙΟΥΛΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΕΠΑΦΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΑΛΑΣΜΟ ΟΜΟΡΦΙΑ.

1998. « Ένας χώρος μνήμης και λατρείας της φύσης».

Η ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΧΑΡΠΑΝΤΙΔΗ.

1999. «η γη είναι που γεννάει τη ζωή»

ΟΙ ΑΝΑΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΛΛΟΘΡΗΣΚΟΥ ΗΡΩΑ ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΞΙΩΤΗ

1993-2003. «…πόσα πράγματα ορίσαμε να φυλάγουμε παντοτινά στην ζωή μας;»

ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ